Rilke – Biyografi

Rilke – Biyografi

Prag’da, Heinrich Sokağı 19 numaralı evde 4 Ocak 1875’te doğdu.

René Karl Wilhelm Johann Josef Maria’dır ismi.

Ailenin tek çocuğudur.

Babası orta dereceli bir memurdu.

Annesi Phia (Sophie) de Prag doğumludur.

Babası 1906’da vefat etti. Bir süre sonra annesi ve anneannesi de vefat etti.

Askeri okuldaki yıllarında gelişmeye başlayan annesine karşı soğukluğu yaşam boyu bir yük gibi sırtında taşır.

İlkokulda üstün başarı gösterir.

1884’te ilk kez yazdığı bir şiiri anne-babasına okur.

1888’de St. Pölten’deki askeri ortaokulun bir öğrencisidir.

Anne ve babası bu yıllarda ayrı konutlarda yaşamaya başlarlar.

Annesi daha sonra Viyana’ya taşınır.

Sağlık durumunun zayıflığı gerekçe gösterilerek 3 Haziran 1891’de okulla ilişiği kesilir.

Bu dönemde yazdıkları Pierre Dumant ile Turnstunda (Beden Eğitimi) öyküsüdür.

1891’de Linz’e taşınır. Ticaret akademisinde kurs görmeye başlar. Vereceği olgunluk sınavıyla subay olma hakkı kazanacaktır. Bu denemesi sonuçsuz kalır. Nisan 1892’de akademiden ayrılır.

Amcası Jaroslav’ın yardımlarıyla farklı bir gelecek yolu açılır önünde. Amcasının hukuk bürosunun başına geçmesi planlanır. Bir süre halasının yanında kalır.

Amcası 1892’de vefa edince bağımsızlığına kavuşur.

Liseyi dışarıdan bitirir.

Yeğeni Giesela’nın arkadaşı Valerie von David-Rhonfeld ile tanışır.

1894’te Yaşam ve Şarkılar yayınlanır.

Kış yarıyılında felsefe tahsiline başlar. Yaz yarıyılında hukuk fakültesine geçer.

Yaşam ve Şiirler’i 1895 yayınladığı Larenopfer (Larlar’a Adak) izler. Kitapta Prag panoraması çizer.

Traumgekönt 1896’da,

Advent 1897’de yayınlanır.

Oyun alanındaki çalışmaları 1900 yılına dek sürer.

Sekizi elimize ulaşan oyunlarından bazıları 1887-1898 yıllarında sahneye konur. Yine bu dönemde çok sayıda öykü yazar. Eserlerinin pek çoğu basılır, bazıları ise yayınevi arşivlerinde yitip gider.

Tiyatro işleri için Viyana’ya, meslektaşlarıyla görüşmeler için Dresden’e, Macaristan Krallığının bininci kuruluş yıldönümü şenliğine katılmak için Budapeşte’ye gider. Tatillerini Salzkammergut’ta geçirir. 1897-1901 tarihleri arasında her yaz mutlaka annesini ziyaret eder.

Salomé

Rilke ona çok güvenir. İçine düştüğü tüm bunalımlarında destek istediği kişi hep Salomé olur.

Rilke Salomé ile ilk defa 1896’da karşılaşır. Salomé’nin peşine takılıp Berlin’e yerleşir. Salomé ile birlikte, biri 1899’da diğeri 1900’de olmak üzere iki defa Rusya’ya gider. İlk gezide Tolstoy’u da ziyaret ederler. Moskova’da geçirdiği paskalya gecesinde Rus dindarlığına tanık olur.

1899-1900 kışında Rusçadan çeviriler yapmaya koyulur. Senenin sonunda Salomé için altı şiir yazar.

Rusya gezisinin ilk ürünü olan Buch vom mönchischen Leben (Keşiş Yaşamı Üstüne) müsvedde halinde tamamlanır. Hemen ardından Studen-Buck’un (Dualar Kitabı) birinci bölümünü yazar. Salomé için yazdığı şiirleri Die zur Feier (Sana Şenlik İçin) başlığı altında yayınlamak ister. Salomé istemediği için bu kitap yayınlanmaz.

Mir zur Feier (Bana Şenlik İçin) adını verdiği eseri 1899’da yayınlandı. Aynı eser daha sonra Frühe Gedichte (İlk Şiirler) adıyla yayınlandı.

1898’de arkadaşı Vogeler’in daveti üzerine Worpswede’deki çiftliğe gider. Heykeltıraş Clara Westhoff ile burada tanışır.

28 Nisan 1901’de Clara ile evlenir.

Westerwede’de bir köy evine yerleşir.

Dualar Kitabı’nın ikinci bölümü olan Das Buch von der Pilgerfahrt (Hac Kitabı) 1901’in sonbaharında tamamlanır. Noel’den önce 12 Aralık’ta kızı Ruth doğar.

1902’de akrabalarından aldığı burs kesilir.

Rilke iş aramaya başlar.

Kitap tanıtım yazıları kaleme alır.

Sanatçı monografileri hazırlaması istenir. Rodin üstüne bir kitap hazırlamak üzere çalışmalara başlar. Kasım ve Aralık aylarında Paris’te kitabı yazar.

1902 yılında şunun farkına varır; para kazanmaya çalışacaksa sanatından uzaklaşacak. Sanatını icra edecekse para sıkıntısını göze almak durumunda kalacak. Kararını kendi öz çalışmasını sürdürmekten yana verir.

1902 Nisanında Dualar Kitabı’nın üçüncü ve son bölümü olan Von der Armuth und vom Tode (Yoksulluk ve Ölüm Üstüne) tamamlanır. Yoksulluğun sınırlarında yaşamaktadır bu dönemde.

Yoksulluk dolu yıllar 1903 kışı, 1904 yazı ve kışında, 1905 yaz yarıyılında da devam eder. Berlin’de Simmel’in yanında yükseköğrenimini tamamlaya çalışır ancak sonuç başarısızlık olur.

Bu dönemde Kontes Schwerin’in çevresindeki dostları ona yardım ederler. O yazı Kontes’in orman içindeki sarayında geçirir. Rodin ile dostluk kurar.

Roma’ya gider karısıyla birlikte. Burada 1904 Şubatında Malte Laurids Brigge’nin Notları’nı kaleme almaya başlar. Bu kitapla ilgili çalışmaları 1910 yılına dek devam eder.

Kopenhag’ı ziyaret eder. Şehre hayran kalır. Danca öğrenmeye başlar.

1905 yılında Dualar Kitabı yayınlanır. Bu Rilke’nin ilk büyük başarısıdır.

1905-1906 arasında 8 ay kadar bir süre Rodin’in evinde kalır.

Rodin’in bıkıp usanmadan sürdürdüğü çalışma, o uyarıcı “her zaman çalışmalı” sözleri Rilke’ye sirayet eder.

Dualar Kitabı ikinci basımını yaparken Die Wiese von Liebe und Tod des Cornett Christoph Rilke (Sancaktar Christoph Rilke’nin Aşk ve Ölüm Şarkısı) yayınlanır.

1906-1907 kışını Capri’de geçirir. Bu dönemde yazdığı şiirlerini Neue Gedichte (Yeni Şiirler) adlı kitabına alır.

En verimli yıllarını Paris’te geçirir. Paris, Rilke için çalışmak demektir. 1907’de Yeni Şiirler’i bitirir.

1908 Kasımında ağıtların ikisi ortaya çıkar.

1910’da Malte Laurids Brigge’nin Notları yayınlanır.

Kuzey Afrika’ya gider. Arapça öğrenir. Kuran’ı Kerim’i okumaya başlar.

Nil seyahatine çıkar.

1911’de Paris’e döner.

Prenses Taxis, Triest civarındaki kayalıkların üzerinde bulunan Duino şatosunda konuk eder Rilke’yi. 1912 Aralığında ağıtların ilk ikisini yazar.

1912’de İspanya’ya gider. Toledo’da ağıt perilerini bulacağını umar. Çalışmaları ilerler. 1913’te üçüncü ağıtı yazar.

Savaş Yılları

Paris’te kaldığı evin kirasını ödeyememiştir. Evdeki evrakı açık arttırmaya çıkarılıp satılır. Yazma müsveddelerinin bir bölümünü André Gide kurtarmayı başarır.

Bu dönemde Münih’te otel odalarındadır Rilke.

1915 Kasımında askere alınır. Avusturya ordusunda hizmete başlar. 1916 yılına kadar koyu bir yalnızlık içerisindedir. Dördüncü ağıt bu dönemin meyvesidir.

Mart 1918’de Prenses Taxis’e yazdığı bir mektupta şunları söyler: “…çevrelerinde aşina oldukları bir nesne bulamayan insan ve hayvanların nasıl kuruyup gittiklerini anlıyorum şimdi.”

1919’da Almanya’dan ayrılır. Ağıtları bitirmek ister. İsviçre’ye gider. Rhone ırmağından yukarılara çıkar. 13. yüzyıldan kalma bir kuleyle karşılaşır (Chateau de Muzot). 1921-1922 kışını bu şatoda yalnız başına geçirir. Valéry’nin yazılarını Almanca’ya aktarmaya çalışır.

7 Şubat-14 Şubat tarihleri arasında 7 ağıtı da yazar ve şaheserini tamamlar.

Ağıtları yazdıran ilhamın rüzgârıyla soneleri yazmaya koyulur. 26 soneyi bu dönemde yazar. 23 Şubat’ta sonelerin yazımı da tamamlanır.

1922’nin sonlarında Valéry’nin Charmes adlı eserindeki şiir ve odeleri Almanca söylemeye çalışır. Yazdığı müsveddeleri 1924’te Valéry’ye yollar. Rilke’nin son çalışması Valéry’den yaptığı bu şiir çevirileridir.

27 Ekim 1925’de Muzot’da vasiyetini kaleme alır.

29 Aralık’ta vefat eder.

---

Ingeborg Schnack – Yaşamöyküsü

Rainer Maria Rilke, Genç Bir Şaire Mektuplar (s. 59-103)

Türkçeleştiren: Kâmuran Şipal

Cem Yayınevi, 2. Baskı, Aralık 2001