Cumhuriyet Döneminde Süleyman Şah Türbesi’nin Taşınması Sorunu

Yakup Kaya & Görkem Ozan Özalp - Cumhuriyet Döneminde Süleyman Şah Türbesi’nin Taşınması Sorunu

Süleyman Şah’ın kabri üzerine ilk defa Sultan II. Abdülhamit devrinde bir türbe inşa edilmiş ve Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren de türbe bir karakol binası ile tahkim edilerek güvenli hale getirilmiştir. Süleyman Şah’ın kabrinin bulunduğu türbe ve türbenin etrafındaki belirli bir toprak parçası, 1921 Ankara Antlaşması’nın 9. maddesine istinaden yeni Türk devletinin kendi sınırları dışındaki tek toprağı olarak kabul edilmiştir.

Bu toprak parçasının Türkiye’ye ait olduğu gerçeği daha sonra Ankara Antlaşması esas alınmak kaydıyla Lozan Barış Antlaşması’nda teyit edilmiş…

Türbe ve türbenin etrafındaki belirli bir toprak parçası birtakım güvenlik gerekçeleriyle üç defa yer değiştirmiştir. İlk olarak 1939 yılında, daha sonra Suriye Arap Cumhuriyeti’nin Tabka Barajını inşa etmesi üzerine ikinci defa 1975’te ve nihayet Suriye’deki iç savaş koşullarının da etkisiyle artan tehdit ve tehlikelere karşı Türk hükümetinin stratejik bir kararıyla üçüncü defa 2015’te yer değiştirmiştir.

1- Süleyman Şah Türbesi’nin Birinci Defa Taşınması

1892 yılında Süleyman Şah’ın mezarı üzerine ilk defa bir türbe inşa edilmiştir.

1938 yılına gelindiğinde Süleyman Şah Türbesi’nin bulunduğu bölgeye yönelik çeşitli tehditler belirmeye başlamıştır. Bu meyandaki tehdit unsurları arasında bölgede bulunan bazı Arap aşiretlerinin Fransızlar tarafından Türkiye’ye karşı kışkırtılması…

Süleyman Şah Türbesi’nin muhafaza edilebilmesi ve daha modern bir karakol inşası için önce bu bölgede 30 Mayıs 1938 tarihinde bir karakol binası yapılmış ve eski türbenin tamiri imkânsız hale geldiğinden tarihi önemi ve özelliği ile mütenasip olarak 1939 yılında da karakolun yanında bir türbe inşa ettirilerek mezar buraya nakledilmiştir.

2- Türbenin İkinci Defa Taşınması

Suriye Hükümeti 1966 yılında Fırat nehri üzerine bir baraj yapmaya karar vermiştir. 1973 yılına gelindiğinde Suriye Hükümeti, barajın su toplamasıyla beraber Caber Kalesi’nin sular altında kalacağını ileri sürerek türbenin yerinin değiştirilmesi isteğiyle Türkiye’ye bir nota vermiştir. Türkiye de Suriye'ye bir nota ile karşılık vermiş ve Keban Barajı'nı kapatmıştır.

Sonuçta (…) türbenin yine Fırat Nehri üzerinde bir yarımadayı andıran ve Karakozak Köyü sınırları içerisinde bulunan 10.096 metrekarelik ve Şanlıurfa’ya uzaklığı 30 kilometre olan bölgeye inşa edilmesine karar vermişlerdi.

Türbe bittikten sonra Süleyman Şah ve iki askerinin naaşlarının bulunduğu sandukalar 30 Eylül 1975’te yeni yerlerine taşınmıştır.

3- Türbenin Üçüncü Defa Taşınması

21 Şubat 2015 tarihi akşamında 18.30 sularında başlayan ve 22 Şubat 2015 saat 10.12 sularında son bulan (…) bir operasyonla Süleyman Şah türbesinin yeri değiştirilmiştir.

Süleyman Şah'ın naaşı ile diğer iki kabir geçici olarak Suriye’de bulunan Eşme köyü sınırları içinde kalan ve güvenlik güçlerimizce koruma altına alınan bu bölgeye taşınmıştır. Başarı ile tamamlanan Şah Fırat Operasyonunda görevli olan kahraman Astsubay Halit Avcı operasyon sırasında elim bir kaza sonucunda şehit olmuştur.

---

Yakup Kaya & Görkem Ozan Özalp - Cumhuriyet Döneminde Süleyman Şah Türbesi’nin Taşınması Sorunu

Turkish Studies, Cilt 10, Sayı 5 (s. 245-266), 2015