Geleneksel Maraş Evlerinin Mimari Özellikleri

Geleneksel Maraş Evlerinin Mimari Özellikleri

Maraş’ın bilinen ilk şehir merkezi Elmalar Köyü civarı

(Şehir) Seyfüdevle tarafından M.S. 950 yılında Karamaraş adı verilen bölgeye taşınmış, ancak bu şehir de 1114’teki büyük depremle bütünüyle yıkılmıştır

…sonra şehir merkezi 14.yüzyılda Dulkadiroğulları tarafından bugünkü merkezi olan Maraş Kale’si çevresine taşınmıştır.

 

Maraş’ta günümüze ulaşan ve şehrin geleneksel sivil mimarisini oluşturan evlerin 19. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren yapılmaya başlandığı anlaşılmaktadır.

 

Evliya Çelebi / Maraş şehri …  11 bin hanedir, hepsi toprak ve kireç örtülü, kâgir ve kerpiç duvarlı evlerdir

 

1965 yılı sayımına göre Maraş’taki toplam 13.072 konuttan 4.603’ü kerpiç, 1.361’i ahşap, 3.588’i karışık, 3.520’si ise betonarme strüktür ile yapılmıştır

 

Akdeniz şehri olan Maraş’ın evlerinde yaz mevsimine ait özellikler yaygındır ve evler kıştan çok yaz şartları düşünülerek yapılmıştır.

 

Maraş’ta kuzey ve batı yönleri hâkim rüzgâr yönüdür. Rüzgârların etkisiyle evlerin büyük bir çoğunluğu güneye ve batıya dönük yapılmıştır.

 

Evlerde görülen bodrum katın topografyadan kaynaklandığı ve zemin düzleştirilmeden yapılan evlerde bulunduğu görülmektedir.

 

Maraş evlerin zemin katlarında genellikle ahır, samanlık, odunluk, ambar, tohumlukların saklanması için ayrı bölmeler ve bazen de kiler gibi yardımcı birimler bulunmaktadır.

Mutfaklar özgün halinde genellikle ev dışında bahçede planlandığından günümüzde örneğine rastlanılmamıştır.

Evlerde tuvalet, yapı içinde olabildiği gibi bahçenin evden uzak bir köşesinde de bulunabilmektedir.

…incelenen evlerin çoğunluğunun dış sofalı plan tipinde olduğu görülmektedir.

 

…cephede süsleme elemanlarına pek rastlanmaz.

…kimi evlerde saçak altında kalemişi süsleme görülmektedir.

 

…pencere boşlukları genellikle 1/2 oranında dikdörtgendir.

…çoğunun dış kısmında yatay olarak sıralanmış demir parmaklıklar bulunmaktadır.

 

Maraş evlerinin belki de en tipik mimari elemanın avlu giriş kapıları olduğu söylenebilir.

…bu kapıların özelliği, iç içe iki kapıdan oluşmasıdır. Büyük bir kanat içerisine açılmış olan küçük bir kanatla ikili düzene sahip bulunan bu kapılarda, küçük kapı insanlar için, büyük kapı ise hayvan ve yük girişi için tasarlanmıştır.

…bu kapılara / “enikli kapı” ya da “kuzulu kapı” denilmektedir

 

…evler yakın çevreden sağlanan taş, toprak ve ağaç malzeme ile yapılmıştır.

Evlerin yapımında genellikle sedir, çam ve gürgen gibi ağaçlar kullanılmıştır

Evlerin genelinde zemin katın kâgir (ahşap hatıl arası kaba yonu taş), üst katın ise ahşap karkas sistem olduğu gözlenmiştir. Zemin kat taş duvarlarının kalınlığı 0.60-1.10 metre arasında değişmektedir.

 

Evlerin çatıları ahşaptır ve üzeri çinko veya kiremit ile kaplanmıştır.

…

Paköz, Aslıhan Ece (2013), Geleneksel Maraş Evlerinin Mimari Özellikleri, Atrium, Yıl: 1, Sayı: 1, s. 65 - 81

…