Avram Galanti - Türkler ve Yahudiler

Avram Galanti - Türkler ve Yahudiler

Tarihi, Siyasi Tetkik

(Lozan andlaşması hakkında)

24 Temmuz 1923 tarihinde Lozanda akdolunan muahedename mucibince, Türkiye’de yaşayan Gayri Müslim ekalliyetlere bâzı imtiyazlar verilmiştir. Türk Museviler, esasen istemedikleri bu imtiyazlardan, memleketimizde Medeni Kanunun tatbikinden çok evvel, sarfı nazar etmişlerdir.

Lozan Muahedesinin 42nci maddesi (…) Hükümeti Milliyemizce nazarı itibara alınarak, ekalliyetlerden her biri hakkında ahkâmı mahsusa vaz ve tatbiki bittensip kabul buyurulmuştu… / s. 61-64

Türkiye Musevilerinin, Lozan Muahedenamesinin akalliyet hukukundan feragat eylemeleri üzerine Amerika’nın Musevî büyüklerinden Louis Marshall Türkiye Musevilerinin bu hareketini şiddetle takbih etmiştir: …Ekalliyetlerin hukukundan ferağata karar veren Musevî cemaatinin beyannamesi üzerine, Türk Musevileri ne yaptılar? Bunlar, “Biz, Türk ailesi içinde kendimizi yabancı savmak istemiyoruz. Türk ailesi birdir ve ayrılık kabul etmez, bu ailede çoğunluk ve azınlık yoktur, aynı aile âzasından bazılarının hususî haklar istemelerine yer yoktur” dediler (s. 65).

İsviçre’nin Cenevre şehrinde, eskiden beri küçük bir Türk Musevi cemaati vardır. Bu küçük cemaat, o zaman Hariciye Vekilliğini yapan İsmet Paşa’nın Başkanlığı altında, 1922 yılının sonlarına doğru birinci defa olarak Lozan Konferansına giden Türk Murahhas heyeti şerefine, bir ziyafet vermiştir (s. 68).

Ziyafeti müteakip Cenevre Hahambaşısı Mösyö Ginsburger, Türk Heyeti Murahhası Reisi İsmet Paşaya hitaben irad ettiği hoş amedi nutkuna cevaben de İsmet Paşa, bir kısmı Türkiye Musevilerîne taallûk eden ve âlem i Museviyetle fevkalâde iyi bir tesir bırakan siyasi bir nutuk irad etmiştir:

…Her yerde olduğu gibi, Yahudiler Türkiye’de intizamı, amelî, terakkiyi ve vifakı temsil ederler. (…)Bu vatanı kendilerinki gibi addederler… / s. 85

Lozan Konferansına gitmiş olan Türk Heyeti Murahhasası Matbuat Kaleminin, Türkiye ekalliyetleri hakkında kaleme aldığı bir risalede, Türk Musevilerin vatana olan sadakatleri takdir ediliyor (s. 86).

…

Tan Matbaası, İstanbul, 1947