Ankara’nın Başkent İlan Edilişine İstanbul Basınının Tepkileri

Ankara’nın Başkent İlan Edilişine İstanbul Basınının Tepkileri

Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt: XXVII, Sayı: 1, Temmuz 2012, 131-148

Umut Karabulut

Mili Mücadele’yi organize edip yöneten Temsilciler Kurulu, Anadolu’nun her yönden güvenli bir yeri olan Ankara şehrini kendisine merkez olarak uygun görmüştür.

Milli Mücadele’ye yön veren kadrolar, 1923 yılının başında ayrılık sürecine girmiştir.

Rauf Bey ve İsmet Paşa arasında, Lozan görüşmeleri sırasında beliren bir takım çekişmeler, Barış Antlaşması imzalanmasına rağmen devam etmiştir.

1923 Nisan’ında, Kara Kemal, Dr. Nazım, Cavit Bey, Hüseyin Cahit (Yalçın) Bey gibi bir takım eski ve önemli İttihatçılar, İttihat ve Terakki’nin geleceğini tartışmak ve yeni kurulacak düzen içerisinde bir pozisyon almak amacıyla, Cavit Bey’in evinde yaptıkları ve iki gün süren toplantılar dizisini gerçekleştirmişlerdir.

Bu toplantılarda dokuz maddelik bir program belirlenmiştir.

…bu programda İstanbul’un başkent kalması gerekliliğinden bahsedilmesi ve İstanbul basınının bu tip haberleri büyük bir destekle okuyucularına duyurmasıdır.

İstanbul basını

Ankara’yla birlikte hareket edenler, ‘İleri’, ‘İkdam’ ve ‘Akşam’

…sıkı bir muhalefet yürütenler: ‘Tanin’, ‘Tevhid-i Efkâr’ ve ‘Vatan’

Mustafa Kemal’in İstanbul gazetecileri ile yaptığı İzmit toplantısı, onların desteğini isteme ve/veya gerçekleştirilecek yeni düzeni zora koşmamaları konusunda bir ikaz olarak okunabilir.

Bu toplantıda (…) ‘İleri’ gazetesi yazarı Suphi Nuri (İleri) Bey’in yönelttiği: “…hükümet merkezinin neresi olacağı?” sorusuna Mustafa Kemal’in yanıtı net bir biçimde: “Ankara” olmuştur.

Avrupa Devletlerinin elçiliklerini Ankara’ya taşıma konusunda ayak diremeleri, İstanbul basınında da fazlasıyla yer buldu.

Türkiye’nin yeni başkentinin Ankara şehri olması, Halk Fırkası Grubu’nda kabul edildikten sonra, Meclis Genel Kurulu’na gelişine de (Grupta olduğu gibi) Malatya Mebusu İsmet Paşa öncülük etmiştir.

Tanin gazetesi (Hüseyin Cahit), başkent meselesinin yeteri derecede incelenmediğini, konunun bir Fırka toplantısı çerçevesinde ele alındığını söylemiştir.

Vatan gazetesinden Ahmet Emin (Yalman) ise, Ankara’nın başkent ilan edilişini, kentin yeterli alt yapı olanaklarına sahip olmadığı için eleştirmiş…

…bazı gazete sahipleri, bizzat devlet mekanizmasının içerisinde yer almışlardır.

Milletvekilinin Adı	Gazete	Meclis’te Bulunduğu Dönem
Celal Nuri (İleri)	İleri	I, II, III, IV ve V
Hakkı Tarık (Us)	Vakit	II, III, IV ve V
M. Asım (Us)	Vakit	III, IV, V, VI, VII, VIII
Necmettin (Sadak)	Akşam	III, IV, V, VI, VII, VIII

Celal Nuri (İleri): “İstanbul, son mücadelede, Anadolu’yu kurtaramadı ve verdi.

Vakit gazetesinde Hakkı Tarık (Us), “Ankara Merkezimiz” başlıklı yazısında benzer gerekçelerle Ankara’nın başkent olması gerektiğini yazmıştır.

…