Refik Ahmet Sevengil - Her Gün Bir Ediple

Refik Ahmet Sevengil - Her Gün Bir Ediple

Shakespeare ve Woolf gibi bölünmez, birlik arz eden bir yazar kavramı artık yok.

Çünkü bu bütünlüklü yazarı ayakta tutacak bütünlüklü toplumlar ve ulus-devletler yok.

Çok-dillilik ve çok-kültürlülük hâkim oluyor.

Edebi eser, bir tasavvurdur ve ortaya yeni, alternatif bir dünya koyar.

Var olanın içine oyulan bir mağara açar.

Var olanın içine oyulan bu öteki dünya, olsa olsa bir keşif veya buluş olabilir. (s. 8)

Bu, kimlikleri paralize eden çağda, kimlikleri silen ve yüzlerini belirsizliğe mahkûm eden dönemde, yine de bir yüze sahip olduğumuzu gösterecek ayna, hiç şüphesiz ki edebiyat eseri (…) olacaktır.

Küreselleşme aslında yerel duyarlılıkları ortadan kaldırmıyor onları köreltiyor. (s. 10)

Kitapta yer alan anket-röportajlar Kurun Gazetesi’nde 15 Ağustos – 8 Eylül 1935 tarihleri arasında yayınlanmıştır.

Hüseyin Rahmi Gürpınar

Babası, hünkâr yaveri Mehmet Sait Paşa’dır.

Külliyatı devrinin panoraması niteliğindedir.

-En büyük şairimiz kimdir?

Hüseyin Rahmi bu soruya cevap vermez

-En büyük romancımız kimdir?

Ne itibarla büyük? Boyca mı, ence mi? (s. 19)

-Edebî hayatta muvaffak olabilmek için ne yapmalı?

…çalışmayı bilmeli, Açlıktan ölmeyecek bir bünyeye malik olmalı.

Gündelik yazılarla ilhamının ve imzasının itibarını öldürmemeli.

Rakı kokusuna mukavemet etmeli.

-Edebiyatımızın inkişafı için hangi yolda yürümek lazımdır?

Edebiyatın zemini dildir.

Her edebiyat doğduğu dilin istidat ve kuvvetine göre serpilir.

-Türk edebiyatının mütebariz vasfı nedir?

Her yıl değişiklik sarası içinde hırpalanması.

Halkın edebiyata bîgane büyük kısmını bir tarafa ayırırsak okuyandan çok yazan bulunduğunu görürüz. (s. 21)

Reşat Nuri Güntekin

Binbaşı Dr. Nuri Bey’in oğludur.

Romanlarında duygusal ve sosyal konuları birlikte işledi.

-Edebî hayatta muvaffak olabilmek için ne yapmalı?

…öteki hayat gibi edebî hayatta da muvaffakiyetin kestirme yolu bulunmuş, haritası çıkarılmış değildir.

Muvaffakiyetten maksadımız nedir? Çok kitap satmak, isim ve para yapmaksa bunun herhalde birtakım yolları, usulleri lâzım… Modaya uymak, okuyucunun zayıf damarlarını aramak, reklam yapmasını bilmek, hâsılı, alelade bir ticaret malının sürümünü, firmanın parlamasını temin için ne yapılıyorsa onu yapmasını bilmek. (s. 25-26)

İbrahim Necmi Dilmen

-En büyük şairimiz kimdir?

Bunu geçelim.

-En büyük romancımız kimdir?

Maatteessüf Halit Ziya…

Burhan Cahit Morkaya

Eytam Meclisi azasından Fahreddin Efendi’nin oğludur.

Servet-i Fünûn’da çalıştı.

Romanlarının konuları, Birinci Dünya Savaşı’ndan alınmış olup Türk toplumunun geçirdiği değişimleri yansıtır.

Edebiyat-ı cedide müstehaseleri içinde roman adı verilen şeyler kozmopolit, yabancı, iğreti bir sosyetenin çarşafa bürünmüş fuhuş ruznameleridir.

…yeni fikir, yeni kalem sahipleri içinde en iyi romancı Halide Edip’tir.

-Edebî hayatta muvaffak olabilmek için ne yapmalı?

Zengin olmalı azizim, zengin olmalı… (s. 38)

Vâlâ Nurettin

Beyrut valisi Nurettin Bey’in oğludur.

-En büyük şairimiz kimdir?

İnsanın gustosu zaman zaman değişiyor.

-En büyük romancımız kimdir?

Belki Halide Edip, Yakup Kadri…

-Türk edebiyatı inkişafını hangi yolda aramalı?

Tercüme yolunda aramalı! Aksi takdirde Amerika’yı ikinci defa keşfetmek için uğraşmış oluruz. (s. 45)

Yaşar Nabi Nayır

15 Temmuz 1933’te Varlık dergisini çıkarmaya başladı.

Muzaffer Reşit takma adıyla 60’ı aşkın antoloji ve tanıtma kitabı hazırladı.

Edebiyatta muvaffak olabilmek için (…) doğuştan istidat lâzımdır.

Musahipzade Celâl

Tercüme Odası’nda çalıştı.

Ahmet Vefik Paşa’nın Moliere uyarlamalarından ilham alarak 1912’de ilk tarihi dramını yazdı (Köprülüler).

-En büyük şairimiz kimdir?

Yurdumuzun dört bucağını dolaşmalı, herkesin söylediği, gönüllerde yer tutmuş, yürekleri tutuşturmuş bir yurt destanı bulmalı, onun şairine büyük demeli!

-En büyük romancımız kimdir?

Ahmet Mithat Efendi’dir. Meddah dinleyen halka roman okumayı o öğretti.

Kaleminizle bir çığır açıp ne kadar çalışsanız, ne kadar yorulsanız, ün alıp parmakla gösterilseniz sonu bir hırka, bir lokma bile değildir! (s. 56)

Mithat Cemal Kuntay

-En büyük şairimiz kimdir?

Benim en büyük şairim Akif’tir. Ölenler içinde Nedim’dir.

-En büyük romancımız kimdir?

Aksi sabit oluncaya kadar Halit Ziya.

-Türk edebiyatı inkişafını hangi yolda aramalı?

Memleket edebiyatı yapmalı.

Faruk Nafiz Çamlıbel

Süleyman Nazif Bey’in oğludur.

Yassıada’da yargılandı.

Onun için Anadolu “söylenmemiş bir masal gibi”dir.

-En büyük şairimiz kimdir?

Elbette Fuzulî

Fuzulî, insan kalbinin taşıdığı en acı duyguları söylemek imkânını bulmuşsa, Bakî de Osmanlıcaya en yüksek ifadesini vermiş, Nailî bu lisanın en san’atlı beyitlerini yazmış ve Nedim, Divan edebiyatının yıllarca boş kalan samimî bir tarafını yalnız başına işgal etmiştir.

-Yaşayanlar içinde en büyük şairimiz kimdir?

Abdülhak Hamit’ten başka kim olabilir?

-En büyük romancımız kimdir?

Halit Ziya…

-Edebî hayatta muvaffak olabilmek için ne yapmalı?

Orijinal olmanın gülünç demek olmadığını anlamlıdır.

Osman Cemal Kaygılı

Bakkal Mehmet Ağa’nın oğludur.

İstanbul folklorunu iyi bilen bir yazardı.

-Eskilerden en büyük şairimiz olarak kimi tanıyorsunuz?

Lâedrî’yi… Meçhul asker gibi meçhul şairdir.

-Edebî hayatta muvaffak olabilmek için ne yapmalı?

Gazetelerde, mecmualarda birçok dostlar bulup tenkit perdesi arkasında boyuna kendisini reklam ettirip alkışlatmalı.

Nurettin Artam

Babası, Çengelköy Kadirî Tekkesi Şeyhi Mehmed Veli Efendi’dir.

Yedek subay olarak katıldığı savaşta Filistin cephesinde esir düşmüş (…) 1920’de İstanbul’a dönmüştür.

Toplu İğne (T.İ.) kısaltmasıyla Ulus gazetesinde yazdığı yazılarla tanındı.

-En büyük şairimiz kimdir?

Yunus Emre, Karacaoğlan.

-Yaşayanlar içinde en büyük şairimiz kim?

Nazım Hikmet.

-En büyük romancımız kimdir?

Samipaşazade Sezai. Ondan sonra Halit Ziya Uşaklıgil gelir.

-Türk edebiyatı inkişafını hangi yolda aramalı?

Edebiyatımız içten, devrim ve cemiyet edebiyatı olursa gelişebilir. Sadece sübjektif konularımızı merak dolayısıyla biriktirdiğimiz eski paralar ve damgalı pullar gibi kendimize saklayabiliriz.

-Edebiyatla meşgul olmaktan zarar gördünüz mü?

Alâ külli hâl geçinip gidiyoruz. Edebiyattan zarar görülmez olur mu? Şimdiye kadar memlekete faydası dokunmayan bu nesnenin bize zararı da dokunmamış olsaydı, varmış, yokmuş kim farkında olurdu?

Hakkı Süha Gezgin

Yemen’de şehit düşen Miralay Rıza Bey’in oğludur.

-Türk edebiyatı inkişafını hangi yolda aramalı?

Edebiyatımızın inkişafı için her şeyden önce edebiyatı anlayacak, sevecek ve uğrunda fedakârlığa katlanacak bir çevrenin doğması gerekir.

Sadri Etem Ertem

İstanbul’da bir tabur komutanının oğlu olarak dünyaya geldi.

1939-1943 yılları arasında Kütahya milletvekili olarak TBMM’de bulundu.

-En büyük şairimiz kimdir?

Yahya Kemal

Gençler küçük kümeler halinde bile değildirler. Tamamen fertleşmiş ve tamamen birbirinden uzaklaşmışlardır.

Bundan ne mi çıkar?

Hakiki değerler gözükmez, kaybolur.

Agâh Sırrı Levent

1940-1946 yılları arasında Aydın milletvekili olarak TBMM’de bulundu.

-En büyük şairimiz kimdir?

Eskilerden: Fuzulî ve Nedim.

Tanzimatçılar içinde Hâmit, Servet-i Fünûncular içinde Tevfik Fikret. Daha sonra Ahmet Haşim ve Yahya Kemal. Nihayet Faruk Nafiz, Necip Fazıl…

İlhami Bekir Tez

-En büyük şairimiz kimdir?

Neden Fuzulî en büyük şairdir de mesela Yunus Emre değildir? En büyük romancı meselesi de öyle. Kör değneği gibi bir Halit Ziya’dır tutturmuş gidiyoruz.

-Türk edebiyatı inkişafını hangi yolda aramalı?

Zannımca, Türk edebiyatı inkişafına yıkıcılıkla başlayacak ve bu inkişaf, yaşanmış olanı değil, bizzat hayatı tekrarlamakla olacaktır.

Cevdet Kudret Solok

Abdurrahman Nisarî takma adıyla liseler için edebiyat ders kitapları yazdı. Nevzat Yesirgil ve Suat Hızarcı gibi takma adlarla Türk edebiyatçıları üzerine monografiler hazırladı.

-En büyük şairimiz kimdir?

Yunus Emre.

Ömer Bedrettin Uşaklı

Son Sivas Kadısı Ömer Lütfi Efendi’nin oğludur.

-En büyük şairimiz kimdir?

Fuzulî

Yeniler içinde; Makber şairi Abdülhak Hamit.

-En büyük romancımız kimdir?

Elbette Halit Ziya’dır.

Ercüment Ekrem Talu

-En büyük şairimiz kimdir?

Nef’î’dir.

Yaşayanlar içinde; Yahya Kemal.

-En büyük romancımız kimdir?

Halit Ziya idi… Bugün Reşat Nuri’dir.

Etem İzzet Benice

Refik Ahmet Sevengil

1903 Bingazi (Libya) doğumludur.

Vefa Sultanîsi’nde okumuş.

Bir süre İkdam ve Vakit gazetelerinde çalışmış.

Vakit’te yazı işleri müdürlüğü yapmış.

1943’te Tokat milletvekili olarak TBMM’ye girdi. 1950’ye kadar TBMM üyesi olarak kaldı.

1950’den sonra Yeni İstanbul gazetesinin Ankara temsilcisi oldu.

Basın-Yayın Genel Müdürlüğü yaptı.

TRT yönetim kurulu üyeliği yaptı.

13 Eylül 1970’de Ankara’da öldü.

Hazırlayan: Mustafa Armağan

L&M Yayınları

Ağustos, 2004