John Armstrong – Nietzsche’den Hayat Dersleri

John Armstrong – Nietzsche’den Hayat Dersleri

Friedrich Nietzsche

Yaşadığı topluma hâkim değerlerin iyi bir yaşama engel oluğunu hissetti ve her şeyi dönüştürmek için tek kişilik bir devrim başlattı.

Dindar bir ailede doğmuştu (babası, amcası ve dedesi papazdı).

Öğrenim yıllarında Hıristiyanlığın azılı düşmanı oldu.

Büyük Alman besteci Wagner’le yakın dost oldu.

Wagner Avrupa’nın yaratıcı hayatını dönüştürmek istiyordu.

1870’de Almanya, Fransa’ya savaş açtı. Almanya’nın zaferiyle sonuçlanan bu savaş Alman toplumunun özgüvenini arttırdı.

Kendilerini akıl almaz derecede başarılı gören insanları eleştirdiğinizde, iyi kötü bir karşılık almanız çok güçtür. Nietzsche bu dönemde sesini insanlara duyurmaktan (anlaşılmaktan) mustaripti.

Yirmili yaşlarının ortalarında profesör olarak ders vermeye başladığı Basel Üniversitesi’nden 1879’da emekliye ayrıldı. Wagner’le bağını kopardı.

Hayatının geri kalanını emekli maaşıyla idame ettirdi.

1889’da Torino’da Carmen operasını dinlemeye giderken sahibi tarafından dövülen bir atın boynuna sarıldı. “Anlıyorum, anlıyorum” nidalarıyla bilincini yitirdi.

Hiç sevmediği ablasının yanına yerleşmek zorunda kaldı.

Zatürreden mustarip olduğu bir dönemde 1900 yılında vefat etti.

Tüm değerlerin yeniden değerlendirilmesi…

Neyi seversin?

Neye inanırsın?

Bu ve benzeri sorular cevabını davranışların, alışkanlıkların ve seçimlerinde kendini gösterir.

1. Ders: Olabileceğinizin en iyisi olmak

Niçin olmak istediğimiz insanlara dönüşmüyoruz?

“…kendi gerçek dehasından kopmuş ve amaçsızca etrafsa bakınmaktan başka bir şey yapmayan insandan daha yalnız ve kimsesiz yaratık yoktur.”

Gerçek eğitim özgürleşmedir.

Yapmaya can attığımız şeyler (…) ulaşılabilir mesafededir.

Ama bu (…) acı, hayal kırıklığı, kıskançlık ve hüsran dolu bir yoldur. (s. 31)

2. Ders: Piramitleri görmek

Piramitleri görmek gibi bir fırsatı ciddiye almamız, bunu önemsememiz gerektiği üzerinde duruyor, peki ama niçin?

“Kim hayattan anlık çıkarlar sağlamayı en az düşünürse, en kayda değer yaşam onunkidir.”

Amaçlarımız her zaman olağanüstü yüce olmak zorunda değildir. Önemli olan, ne istediğimize dair bir fikrimizin olmasıdır.

“Geçmişi yargılamalı, onu acımasızca sorgulamalı ve en sonunda mahkûm etmelidir. Her türlü geçmiş mahkûm edilmeye değerdir.”

“Geçmiş bilgisi yalnızca geleceğe ve şimdiye hizmet etmesi için istenir; bugünü zayıflatması ya da yaşayan bir geleceğin altını oyması için değil.”

3. Ders: Çatışmanın üstesinden gelmek

Belki de çatışmayı kabul etmekle kalmayıp onu sevmeliyizdir.

Nietzsche hayatın kökeninde temel bir çatışma olduğunu öne sürer: Sonra da Apollon (düzen ve mantık) ve Dionysos (neşe, eğlence ve kargaşa) mitlerine gönderme yapar.

4. Ders: Özgürlük ve olgunluğa giden yol

Kişisel gelişim son derece dolambaçlı ve ürkütücüdür (Nietzsche’nin hayatına atıf yapıyor).

5. Fikir değiştirmek

Nietzsche bir dönem hayranlık duyduğu Wagner’e hayatının ileri dönemlerinde lanetler eder. Yazar bunu bize fikir değiştirmek olarak sunuyor.

6. Ders: Şok terapisinin faydaları

Nietzsche metinlerinin okur üzerindeki sarsıcı etkileri…

7. Ders: Köle değil soylu ol

Önyargıları aşmamız gerekir (bu dahi bir önyargı değil midir?).

Şikâyet değil rekabet edin…

8. Ders: Eleştirmekten çekinme

Sonuç: Defter tutmak

Nietzsche’nin (…) buradaki hedefi (Hıristiyanlığa karşı savaşındaki), kararsız ateist olarak gördüğü kimselerdir.

İnancın bitişi (…) bir cinayet kadar sarsar Nietzsche’yi.

İnanç (…) kişinin ihtiyaçlarına ayna tutar.

Bir inancı çürütmek kendi başına pek bir yarar sağlamaz; çünkü ardındaki ihtiyaca değinilmemiştir.

Yalnızca çok az düşünce gerçekten kalıcı olabilir.

“kişi en çok erdemleri yüzünden cezalandırılır.”

Türkçeleştiren: Azade Aslan

Sel Yayınları

Ağustos 2015