Erik Hornung - Kadim Mısır Ötedünya Kitapları

Erik Hornung - Kadim Mısır Öte Dünya Kitapları

Bu kitabın merkezinde Yeraltı Dünyası Kitapları bulunmakta…

Ölüler Kitabı ile Yeraltı Dünyası Kitapları arasındaki belirgin fark şudur: Ölüler Kitabı’ndaki büyülü-sözler daha ziyade ötedünyaya yolculuk ve ölünün ikametiyle ilgili pratik yardımlardır, fakat ötedünyanın gerçekten ayrıntılı tasvirleri yalnızca Yeraltı Dünyası Kitapları’nda bulunur.

Piramit Metinleri

Bu metinler, kadim Mısır’dan günümüze ulaşan en eski dinsel büyülü-söz külliyatıdır.

Kral Teti’nin tabutunun üzerinde de yer alırlar…

Büyülü-sözler mezar odalarının duvarlarına dikey satırlar halinde işlenmiştir.

Büyülü-sözlerin hangi sırayla okunması gerektiği hâlâ bilinmemektedir.

Büyülü-sözler firavuna ötedünyadaki yollar ve karşılaşabileceği tehlikelere dair bilgi verir.

Kayıkçı…

Gök açıkça sularla çevrelenmiştir.

İki kutsal dokuzlu…

Kutsal Dokuzlu (Pesedcet) kavramıyla bir yerin tüm tanrıları nitelenir. Üç kere üç tanrının bir araya gelmesiyle kozmostaki tüm tanrılar kapsanmış oluyordu.

Yaratıcı tanrı Atum

Çocukları Şu (hava) ve Tefnut (nem)

Torunları Geb (yer) ve Nut (gök)

Nut’un çocukları olan tanrı çiftleri; Osiris ve İsis ile Seth ve Nephthys

Tabut Metinleri

Eski krallığın sonunda Piramit Metinleri’nin yerini Tabut Metinleri alır.

8. Hanedan’dan Kral Aba’nın piramidinden itibaren bu yeni yazılmış büyülü-sözlere rastlanır.

En eskileri el-Karga vahasındaki Balat nekropolündedir.

Tabut Metinleri’nin büyülü-sözleri tüm ölülerin emrine amadedir.

Ölüler Kitabı

Yeni krallık, üçüncü ara dönem ve geç dönemin ölüler için genellikle papirüs üzerine yazılmış büyülü-sözlerine Ölüler Kitabı denir. (s. 41)

Ölüler Kitabı (…) ölünün ihtiyaçlarının ve güvenliğinin sağlanmasına hizmet eder.

Nefes Üzerine Kitaplar

Mısırlılar Nefes Üzerine Kitap’ı birinci ve ikinci diye ayırırlar. İkincisi Roma döneminden kalmadır. Her iki kitap da tanrısal kökenli olduğunu söyler. Birincisinin İsis tarafından Osiris için yazdırıldığına, ikincisinin ise Thot tarafından istinsah edildiğine inanılır.

Her iki kitapta da ölü için nefes almanın önemi vurgulanır.

Yeni Krallığın Yeraltı Dünyası Kitapları

Dat = Yeraltı

Baştan sona resimli olan bu kitaplar, bazı istisnalar dışında, 21. Hanedana dek yalnızca kral mezarlarında kullanılmıştır.

Odak noktasında güneşin gece yolculuğu yer alır.

Amduat

1. Tutmosis’in mezarında bulunan en eski fragmanlar muhtemelen Kraliçe Hatşepsut’un ilk döneminden kalmadır.

Amduat / Dat’ta olan (yer altında olan) demektir.

Kitap, güneş tanrısının günbatımından gündoğumuna dek geçen on iki saati boyunca yaptığı yolculuğu anlatır.

Ba = Ruh

Kitap, güneş tanrısının koç başlı Ba olarak ilk gece saatinin ara dünyasına girmesiyle başlar ve yolculuğun ortasında (6. saat) cesediyle birleştikten ve tehditkâr Apophis yılanını yendikten sonra (7. saat) sabah yeniden doğmasıyla sona erer. (s. 63-82)

On İki Mezar Büyülü-Sözü

Bu resimli metne ilk kez II. Amenofis’in mezarında bulunan bir papirüste rastlanmıştır.

Kapılar Kitabı

Kitabın tamamlanmış ilk nüshası Horemheb’in lahit odasındadır.

I. Seti (…) ve VI. Ramses’e dek ardıllarının lahit odalarının duvarlarında Kapılar Kitabı hâkimdir.

VII. Ramses kitaptan bazı bölümleri kullanan son firavundur.

Amduat’ta olduğu gibi konu güneşin gece yolculuğudur.

Enigmatik Yeraltı Dünyası Kitabı

Tutankhamon’un altınla kaplı (dıştan) ikinci muhafazasının üzerinde (…) başka yerde rastlanmayan bir kitaptan iki kısım vardır.

Kitabın bir başlığı yoktur.

Enigmatik yazıyla yazılmıştır.

Mağaralar Kitabı

Abidos’taki Osireion’da (…) giriş koridorunun sol duvarında yer almaktadır.

Konu yine güneş tanrısının yeraltı dünyasında yaptığı gece yolculuğudur.

Yer Kitabı

Bu kitap yalnızca kral mezarlarının lahit odasında bulunur.

Birçok bakımdan Mağaralar Kitabı’na benzer.

İlk bölüm ölüler dünyasının tamamının şematik bir tasviriyle başlar.

Dağınık Sahneler

VI. Ramses’in ve ardıllarının mezarlarında bilinen hiçbir yeraltı dünyası kitabına benzemeyen (…) bir dizi sahne vardır.

Gök Kitapları

Odak noktasında güneşin seyri vardır.

Konu kozmografidir.

Kitaba I. Seti’nin kenotaph’ında ve IV. Ramses’in mezarında rastlarız.

Kitap her iki mezarda da lahit odasının tavanında yer alır.

Göğün topografisi verilmiş ve güneşin gündüzleri izlediği seyir tasvir edilmiştir.

Gün Kitabı

Yeni Krallığa ait mezarlar içinde (…) yalnızca VI. Ramses’in mezarında bulunmuştur.

Güneşin gündüz seyri tasvir edilmiştir.

Gece Kitabı

I. Seti’nin lahit odasının tavanında yer alan en eski versiyonu yalnızca 9. saate kadardır.

VI. Ramses’te iki tam versiyon görülür.

Özel Kompozisyonlar

Gök İneği Kitabı

Kitaba ilk kez Tutankhamon’un altın mahfazasından en dışta olanında rastlanmıştır.

Ana motif insanlığın yaşlanmış güneş tanrısı Ra’ya ve tanrının ateş saçan gözü olan tanrıça Hathor’un cezalarına karşı isyanıdır.

Sonsuzluğun Katedilmesi Kitabı

Kronoloji

I. ve II. Hanedan Y. 3000-2705

Eski Krallık Y. 2705-2180

İlk Ara Dönem Y. 2180-1987

Orta Krallık Y. 1987-1640

İkinci Ara Dönem Y. 1640-1530

Yeni Krallık Y. 1540-1075

Üçüncü Ara Dönem Y. 1075-664

Geç Dönem Y. 664-332

Makedonyalılar 332-305

Ptolemaioslar 305-30

Roma ve Bizans 30-642

---

Türkçeleştiren: Zehra Aksu Yılmazer

Kabalcı Yayınları

Temmuz 2006