Mekanı Etkileyen Kültürel Etkenler

Mimarlık dergisi – 1981-11-12 (172) Mekanı Etkileyen Kültürel Etkenler

Makale Orta Asya göçebe kültürü ile İslami yaşam anlayışının sentezinin konut mimarisi ve toplumsal cinsiyet rolleri üzerindeki kültürel etkilerini araştırıyor.

Bu kültürel birleşim, erkeğin dış dünyayla ilişkisini kestiği, huzur bulduğu bir mikro-kozmos olarak hazırlanan konutun, kadını kısıtlayıcı ve içe dönük bir mekân haline gelmesine neden olmuştur.

Konut tasarımının ağırlıklı olarak kadın faaliyetlerine göre şekillendiği bu yapıda, estetik olarak da dokumalardaki canlı figürler (göçebe kültüründen) ve tavanlardaki geometrik hatlar (İslami metafizik görüşten) arasında bir ayrım gözlenir.

Metin, İslamiyet’in biçimsel soyutlamaya yönelmesine rağmen esasında ticarete ağırlık veren somut bir ekonomik sistemi benimsediğini vurgular. Bununla birlikte, Muğla gibi Anadolu şehirlerinde, Rum ahaliyle uzun süreli etkileşim ve kentin büyüklüğü gibi faktörler sayesinde, kadının daha saygın ve serbest kabul edildiği, kısıtlayıcı etkilerin hafifletildiği belirtilmiştir. Muğla mimarisi ise, mahremiyeti koruyan yüksek beyaz duvarlar ve zemin katların sağır olması gibi unsurlarla dış dünyadan ayrılan, ancak cumbalarla ilişki kuran sade bir yapı göstermektedir.