William A. Lovis, Robert
Whallon - Araziyi İşaretlemek - Notlar
Marking the Land, Routledge, New York, 2016
Manzaranın Yaratılması Mobil Avcı-Toplayıcıların Anlamı
Hareketliliğin sonuçları, düzenli yaya trafiği, hayvan
trafiği veya taşıtların (travois veya kızak gibi) tekrarlanan davranışları
sonucu on yıllar veya yüzyıllar boyunca manzara değişikliklerine yol açabilir.
Görünür patikalar ve izler, bu tür faaliyetlerin kasıtsız sonuçları olabilir ve
doğal manzaranın temel bir parçası haline gelebilir.
Mekânın değiştirilmesinden bahsedildiğinde, akla daha çok
işaret ağaçları, toprak höyükler, taş yığınları veya kaya resimleri gibi
belirgin ve/veya kasıtlı olarak inşa edilmiş bir çevre yaratma kavramı gelir.
Manzaranın Başlatılması: Chipewyan İnşaat / Yakın Zamanda İşgal Edilen Bir
Ortamda Anlamın
1800'lerin başlarında, güneyli Chipewyanlar Churchill Nehri
kıyısında daha fazla zaman geçirmeye başladılar
…ren geyiği ve geyik gibi büyük av hayvanlarına daha bağımlı
hale geldiler
On dokuzuncu yüzyılın ortalarına gelindiğinde, Chipewyanlar
manzarayı patikalar, taşıma yolları, hayvan barınakları ve diğer fiziksel
değişikliklerle işaretliyorlardı.
…
Karaayak Anavatanındaki Yerler: Kozmolojinin İşaretleri, Sosyal İlişkiler
ve Tarih
Karaayak halkı, evler inşa ederek, ortak bizon öldürme
kompleksleri inşa ederek, anıtlar dikerek, malzemeler toplayarak ve insan
kalıntılarını yok ederek yerin fiziksel görünümünü kasıtlı veya kasıtsız olarak
değiştirir.
Uzay ve Zamandaki İşaretleyiciler: Doğa Üzerine Düşünceler / İnuitlerin
Bölgeye Yaklaşımında Yer Adları Olay Olarak
İnuit coğrafi bilgisi doğası gereği sözlüdür
Yer adları (toponimler), mutlak olmaktan ziyade bağlamsal ve
deneyimseldir.
Deniz buzu her yaz patlar ve kış evleri ve kızak rotaları
gibi tüm kullanım izlerini beraberinde götürür.
En belirgin görsel işaretler, insan biçimli taş yığınları
(inuksuk veya inuitçe) ve basit kaya yığınlarıdır. Yol bulma açısından, bu
yığınlar ufukta belirgin işaretler olabilir, patikalardaki önemli dönüşleri
gösterebilir ve iyi avlanma alanlarına işaret edebilir.
İyi bir yol gösterici, "Dikkatli" anlamına gelen
Aangaittuq olarak tanımlanır, gerçek bir gözlemci olan ve her an nerede
olduğunu bilen kişidir.
Az Kişinin Olduğu Büyük ve Zorlu Alanlarda Ağ Bakımı: Labrador Innu-Naskapi
veya Montagnais
Kuzeydoğu Labrador'un iç kesimleri, yaklaşık 30.000 mil
karelik bir vahşi doğadan oluşur ve bu vahşi doğanın sakinleri sadece 100'den
az Kızılderilidir. Böyle bir avcı topluluğun genel yaşam alanını bilmek bir
şeydir, onlarla gerçekten temasa geçmek ise bambaşka bir şeydir.
Geniş alanlarda, başkalarını görmenin ve onlar tarafından
görülmenin çeşitli fiziksel yolları vardır. Bu, fiziksel izlemeyi, höyükler,
ağaçlardaki işaretler veya küçük ağaçların kullanımı gibi çeşitli geçici ahşap
düzenekler gibi fiziksel yapıların kullanımını içerir.
Hareketliliğin tüm boyutları, kümülatif olasılıklar
açısından işler; bu da birini bulmanız gerektiğinde veya bulunmak istediğinizde
başarısız bir karar alma olasılığınızı azaltır.
Seri Manzarasının Fiziksel ve Dilsel İşaretlemesi: Bağlantılı mı?
Meksika, Sonora'daki Seri halkının yaşadığı kurak ve kayalık
arazide yürürken, araziyi çok iyi tanıyan insanlar tarafından
kavramsallaştırıldığı şekliyle mevcut olan yerleri gözden kaçırmak kolaydır.
Kıyı şeridi boyunca ve iç kesimlerde, deniz kabuğu yığınları da dahil olmak
üzere kamp alanlarının kalıntıları bulunmaktadır. Dağ sıraları arasında,
barınak veya kabul törenleri için kullanılan mağaralar ve bazılarında kaya
sanatı bulunmaktadır.
Kemik Manzaraları: Hayvan Kemikleriyle İnsanları ve Toprakları Etkilemek
Bu bölümde, hayvan kemiklerinin işlenmesi ve atık ıslahı ile
ilgili veriler, faunal kalıntıların yalnızca ekonomik ve teknolojik
faaliyetlerin bir sonucu olarak değil, aynı zamanda peyzaj belirteçleri ve
insanların topraklarıyla etkileşimlerinin somutlaşmış hali olarak
incelenmektedir.
Kültürel Anlamların Açığa Çıkması: Yol Bulma Uygulamaları Orta Kalahari'nin
San'ı
Bu bölüm, Güney Afrika'ya özgü Sanların, çevreyi nasıl
işaretlediklerine veya işaretlemediklerine özellikle dikkat ederek, dikkat
çekici yol bulma pratiklerini nasıl kullandıklarını inceliyor.
Çalılıklarda, Ward (Acacia erioloba) gibi belirli ağaçlar
işaret noktası olarak kabul edilir. Bu ağaçlar, yol bulmanın yanı sıra birçok
başka amaçla da kullanılır, örneğin kulübeler için gölgelik ve yapı malzemesi
sağlar. Wamits'd kökü gibi işaret ağaçlarından elde edilen baharatlar hem
tedavi amaçlı hem de ritüellerde kullanılır.
Warlpiri Markalama Uygulamalarında Süreklilik ve Değişim Manzara
Uzun vadeli etnografik araştırmalara dayanan bu bölüm, Orta
Avustralya'daki Warlpiri Aborjinlerinin yaşadıkları manzaraları nasıl, ne zaman
ve neden işaretlediklerini inceliyor.
Warlpiriler, toprakları yaklaşık 100.000 km²'lik bir alanı
kaplayan yarı göçebe avcılar ve toplayıcılardı.
Warlpiri ve diğer Aborjin grupları arasında rüyalar,
insanlar ve mekânlar arasındaki ilişkileri yapılandırır. Bu, her şeyden önce
dil düzeyinde gerçekleşir. Atalarımız, bir bölgedeki belirli bir dille
mekânlara isim verip, başka bir bölgeye girdiklerinde dili değiştirerek,
toprağa bir dil kazımış ve insanlara bir dil kimliği kazandırmışlardır.
Uygun dili konuşmak bir tür pasaporttur; sizi -hem yerel
halk hem de toprağın ruhları- orada bulunma hakkına sahip, bilinen ve aşina
biri olarak işaretler.
Rüyalar (Jukurrpa), aynı zamanda Yasa olarak da bilinir ve
ataların araziyi işaretleme yöntemlerinden türetilen karmaşık bir hafıza
tekniği sisteminin temelini oluşturur.
Varlığı İşaret Etme: Batek ve Penan Avcı-Toplayıcıları Nasıl Malezya'da
Manzarayı İşaretle
Tropikal yağmur ormanlarında, hayvan ve insan hareketlerinin
izleri sürekli olarak mevcuttur: ayak izleri, kayma izleri, ezilmiş yapraklar,
bükülmüş dallar, atılmış palmiye yaprakları, kesilmiş çubuklar, ... veya yol
kenarındaki bir yangının kül kalıntıları.
Yollar (kalp veya harbow) Batek'in orman kullanımları ve
kavramları açısından kritik öneme sahiptir.
Avcı-Toplayıcı Grupların İşaretli Kutsal Yerleri
İşaretli, kutsal yerlerle ilişkili temelde iki tür
avcı-toplayıcı hareketi var gibi görünüyor: dini faaliyetler için grup halinde
toplanma ve bu tür yerleri denetlemek, sürdürmek ve küçük ritüeller
gerçekleştirmek üzere bir veya birkaç kişinin ziyareti.
…
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder