Geleneksel Konutların Güncel Kullanıma Uyum Yeteneğinin Değerlendirilmesi - Özet - Notlar

Hakan Tong - Geleneksel Konutların Güncel Kullanıma Uyum Yeteneğinin Değerlendirilmesi

Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2001

 

Özet

…sosyal tasarımlarda karşılaşılan en büyük problem kullanıcı grubunun belirsizliği olmaktadır.

Tezin amacı bu problemleri en aza indirmek için, geleneksel Türk evi’nin uyum yeteneğini saptamak ve ortak kültür gruplan için ortalama değerlendirme kriterleri oluşturmaktır.

Giriş bölümünde, konut probleminin çözümü için uygulanan yöntemler ile problemin en büyük nedeni olan göç olayı ele alınmıştır.

ikinci bölümde geçiş konutları için model oluştururken mekan ve eylem arasındaki ilişkiler sorgulanmıştır.

Üçüncü bölümde mekan ve eylem uyumunu ölçmek için kullanılan yöntemler incelenmiştir.

Dördüncü bölümde geçiş süreci konutları için temel alınan geleneksel Türk evinin seçim nedenlerinden söz edilmiştir.

Beşinci bölümde tez kapsamında ele alman 161 konutun değerlendirilmesi yapılmıştır.

Altıncı bölümde ise sonuçlar üzerinde durulmuş ve beşinci bölümde elde edilen veriler değerlendirilerek, geleneksel Türk evinin güncel kullanıma uyum yeteneği tartışılmıştır.

 

1.     Giriş

Bugün Türkiye'de iki kesim vardır. Birinci kesim, tasarruf yapmış veya yapabilen nüfustur. Bu kesim konut sahibi olabilmektedir.

İkinci kesim ise tasarruf yapamayan nüfustur. Bu kesim için ilk şart dış şartlardan korunmaktır.

Türkiye'de konut sorununu yaşayan bu nüfusun çoğunluğunu büyük kente göç etmiş kırsal kökenli nüfus oluşturmaktadır.

 

Ülkemizde konut sorununun çözümünde üç sistem uygulanmaktadır.

1.         Toplu Konut Sistemi

2.         Sosyal Konut Sistemi

3.         Gecekondu Sistemi

 

izinsiz yapılması nedeniyle yasal olmamasına karşılık kullanıcının ihtiyaçlarına en iyi şekilde cevap veren sistem gecekondudur.

 

Ekonomik yönden sıkıntıda olan kullanıcı grubuna yönelik olması gereken Toplu Konut uygulamalarına bakıldığında sistemin daha çok ekonomik bağımsızlığını kazanmış kullanıcı grubuna yönelik olduğu göze çarpmaktadır.

 

Sosyal Konut Sistemi / Tasarımcı ile kullanıcı arasındaki bağlantı bu sistemde yok denecek kadar azdır. Kullanıcı ihtiyaçları kent kullanıcısı gözüyle ele alınmaktadır.

Bu üç sistem karşılaştırıldığında, kullanıcı ile konutu arasındaki uyumsuzluğun Sosyal Konut Sisteminde üst seviyeye çıktığı görülmektedir.

 

Kullanıcı, gecekonduda konutunu kendi planladığı için ihtiyaçlarını karşılayabiliyor, Toplu Konutta ihtiyaçlarının ötesinde konfor arayışı içine giriyor, Sosyal Konutta ise ihtiyaçlarını karşılamayan bir kalıba sokuluyor.

 

…ortak kültür yerine ortalama kültürlerin belirlenmesi gerekmektedir.

 

2.     Konut ve Mekan-Eylem Uyumu

Kırsal kültürden kent kültürüne geçiş sürecinde olan kullanıcı profiline en uygun yöntem, mevcut çevre sisteminin güncel kullanıma uyum yeteneğinden yararlanarak yeni çevre sistemi geliştirmektir.

 

…mekan hizmet ettiği eylem ya da eylem grubunun tabiatına göre biçimlenir.

 

İnsan toplumsal geleneklerine uygun bir çevrede yaşama ihtiyacı duymaktadır. Yaratılan çevrede ise sosyal amaca ulaşma ihtiyacı bulunmaktadır.

 

Anaerkil Aile yapısından Çekirdek Aile yapısına geçiş, konutta kullanılmayan mekanların ortaya çıkmasına neden olmaktadır.

 

3      Mevcut Çevre Sisteminin Güncel Kullanıma Uyum Yeteneğinin Saptanması

…

 

4.     Geleneksel Türk Evi’nin Uyum Yeteneğinin Saptanması

Türk evi genellikle bir katlıdır.

Geleneksel Türk evi incelendiğinde, asıl yaşama alanlarının evin birinci katı olduğu, zemin katın daha çok depo, kiler, ahır vb. servis fonksiyonlarını karşıladığı görülmektedir.

 

5.     Değerlendirme

…

 

6. Sonuç

Gecekondunun en önemli özelliği esnek olabilmesi, yeni ihtiyaçlara da yanıt verebilmesidir. Aynı özellik geleneksel Türk evinde de görülmektedir.

Kullanıcı yeni ihtiyaçlarını karşılayabilmek için gerektiğinde gecekondusunu yeni ekler ile büyütebilmekte, yeni donanımlar ile standardını yükseltebilmektedir. Ancak zaman içinde yeni kültüre alıştıkça bu konutlar da yetersiz kalmakta ve kullanıcı başlangıçta kendisine yabancı gelen kent konutlarına yönelmektedir.

 

Uyum konutları için tasarım kriterleri belirlerken, en büyük problem ortak bir kültürde buluşmanın zorluğudur.

 

Mekansal açıdan karşılaştırmalar yapıldığında Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgesi konutlarının hayat mekanlarının güncel kullanım değerlerinin geleneksel değerlere daha yakın kaldığı, oda mekanlarının ise tüm bölgelerde ortalama değerin altına düştüğü görülmüştür. Konut ölçeğinde yapılan değerlendirmelerde ise Karadeniz bölgesi konutlarına ait güncel kullanım ortalama bağıl asimetri değeri, geleneksel kullanım ortalama değerinden %43 oranında daha düşük çıkmıştır. Değişim değerleri incelendiğinde Karadeniz bölgesi konutlarının güncel kullanıma daha kolay uyarlanabildiği anlaşılmaktadır.

…