Richard C. Beacham - Yaşayan Tiyatro Antik Roma Evi - Notlar
Living Theatre In The Ancient Roman House, Cambridge
University Press, Cambridge, 2023
Kitap duvar resimleri (freskler), mimari düzenlemeler ve
günlük yaşamdaki performans arasındaki ilişkiye odaklanarak, ev içi alanların
nasıl görsel ve bilişsel olarak teatral deneyimlerle harmanlandığını gösteren
çok sayıda arkeolojik kanıtı listeler ve analiz eder.
Romalılar için hayatın büyük bir kısmı bir tiyatro biçimi
olarak görülür, ifade edilir ve deneyimlenirdi.
Seçkin Romalılar için, gerçek bir sahne dekoru olan evleri,
sahiplerinin prestijinin, öneminin ve başarılarının görünür ve somut
ifadeleriydi.
Bölüm 1: Roma Tiyatrosu ve Tiyatroculuğu
Roma düşüncesi ve pratiğinde gerçek ve kurgusal olarak
adlandırılacak olan şey, derinlemesine iç içe geçmiştir. Bu olgu, yazarlar
tarafından "karma gerçeklik" kavramıyla açıklanır. Cenaze törenleri
bu teatral unsurların merkeziliğini gösterir; bu törenler yoğun bir şekilde
tiyatrolaştırılmış bir dizi sahneydi ve adeta gerçek bir gösteri gibiydi.
Tiyatroculuk, toplumsal gücün gerçek bir yeniden dağıtımını
sağlayabilecek bir gerçeklik kurgulama biçimidir.
Tiyatro, bir yandan Roma'ya hızla değişen dünyası için bir
metafor sunmakla kalmadı, aynı zamanda bundan yararlanarak o dünyayı ifade edip
şekillendirebilen bir dil de sundu.
Romalı hatipler ve yazarlar, hafızaya yardımcı olarak hayal
edilen mekânlar (loci) geliştirmişlerdi. Bu
sistem (mnemonics), konuşmacının zihninde içsel
bir koreografi tasarlamayı, mimari bir manzarada hareket ederken, fikirleri
çağrıştıran imgelerin 'depolandığı' hayal etmesini içeriyordu.
Ekfrasis, stoacı bir
kavramdı: Hayal edilen eylem veya nesnenin uyandırdığı vizyonun izleyicinin
ruhuna kazındığı bir süreç.
Bölüm 2: Pompeii'de Tiyatro Hayatı
Bu bölüm, Pompeii'deki tiyatro mekanları ve pratiği
hakkındaki maddi kanıtları ele alır.
Pompeii'deki MÖ 2. yüzyılın ortalarından kalma en eski yapı,
Helenistik tiyatrolara benziyor
Yaklaşık aynı zamanda, küçük, üstü kapalı bir tiyatro olan
Odeon da inşa edildi.
Tiyatro, Roma, İtalyan ve Helenistik
kültürler arasındaki ilişkilerin müzakere edildiği başlıca alanlardan biriydi.
Bölüm 3: Pompeii ve Roma Sıradağları'ndaki performans / Tiyatro Eğlenceleri
Mim sanatı, başlangıçta
dramatik bile değildi; akrobasi, şarkı ve dans gibi her türlü eğlence, uyduruk
doğaçlama senaryolara ekleniyordu.
MÖ birinci yüzyılın son onyıllarında pandomim en popüler tiyatro sanatı biçimi olarak kendini
kanıtlamaya başladı.
Bölüm 4: Pompeii'de Siyaset ve Himaye
Siyasi kariyerin başarılı bir şekilde sürdürülmesinde himaye
ve bağışın, özellikle de kamu oyunlarının sponsorluğunun rolü önemlidir.
…yerel yargı işlerini yöneten ve başkanlık eden iki önde
gelen vatandaşın düzenlediği yıllık bir ofis yerel kasaba meclisi, / Decurion Tarikatı / yaklaşık yüz eski hakim ve diğer
önde gelen vatandaşlardan oluşuyordu.
Makam ve konsey üyeliği kalıtsal veya otomatik değildi;
rekabetçiydi.
Roma şehir yöneticileri, tiyatro oyunlarının (ludi scaenici)
sunum maliyetine kişisel olarak katkıda bulunmakla yükümlüydüler.
Politikacılar, kamusal gücün gösterişini evlerine yaymak
için, evlerini yapılandırıp dekore ederken hem tiyatroculuğu hem de zaman zaman
tiyatroya özgü örnekleri kullandılar.
Pompei duvar resmi stilleri
Bölüm 5: Tiyatroculuk ve Roma Evi
Pompeii evlerinin belirleyici özelliği, büyük bir merkezi
mekanın etrafında 'kamusal' ve 'özel' alanların biçimsel olarak düzenlenmesiydi.
Ev tasarımı ve dekoru, "referans" dünyası olarak
günlük aktiviteler ve kaygılar üzerine yorum ve bakış açısı sağlarken, aynı
zamanda hayali bir âlem, "olası bir dünya" sunuyordu.
Evin teatralliği, mekanı ve imgeleri, anlamı taklit yoluyla
iletmek için düzenlemesinden kaynaklanıyordu; bu, tiyatro sanatının tanımlayıcı
bir özelliğidir.
Lobi/Koridor: Bu geçiş alanı, ziyaretçilerin bir deneyim ve
algı alanından diğerine geçişlerine eşlik eden, dış dünya ile iç dünya arasında
bir sınır alanıydı; 'son derece yüklü bir eylem' olan bir geçiş ayininin
başlangıcıydı.
Atriyum / Evin en kamusal alanıydı ve hane halkının onur ve
otoritesinin görünür kılındığı ve halka iletildiği bir 'vitrin' işlevi
görüyordu. Atalar onurlandırılır, ataların maskeleri ve nişanları sergilenirdi.
Cenaze törenlerinde ölüler, balmumu maskeler takmış aktörler
tarafından canlandırılırdı.
Bölüm 6: Senaryo / İkinci Stil Fresklerde Tiyatro ve Tiyatroculuk
Bu bölüm, İkinci Stil fresklerin tiyatro göndermeleri ve
izleyiciler üzerindeki etkileri açısından inceliyor.
Roma freskleri, çeşitli kaynaklardan ödünç aldıkları
unsurları kendi estetik terimlerine uyarlayarak melez bir tasarım sunar.
Bölüm 7: Senaryo / Boscoreale, Oplontis ve Pompei
…
Bölüm 8: Senaryo / Palatin ve Pompei'de
…
Bölüm 9: Dördüncü Stil Senaryo
…
Bölüm 10: Yemek Odası Tiyatrosallık
Bu bölüm yemek odalarının (triclinia) ve bu mekanlarda
sunulan eğlencelerin teatral niteliğini inceler.
Yemek odası, konuklara evin, diğer konukların ve sunulan
eğlencelerin güzel manzaralarını sunmak için tasarlanmıştır.
…
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder