Yaşam Boyu Mekansal Temsil ve Davranış - Notlar

Lynn S. Liben, Arthur H. Patterson, Nora Newcombe - Yaşam Boyu Mekansal Temsil ve Davranış - Notlar

Spatial representation and behavior across the life span, Academic Press, New York, 1981

 

Önsöz

Mekânın algılanması, temsili, tasarımı ve kullanımı, çeşitli disiplinlerdeki akademisyenleri ve uygulayıcıları ilgilendirir. Örneğin, bilişsel psikologlar, bireylerin mekânsal ortamlarını nasıl temsil ettikleri ve bu temsilleri nasıl manipüle ettikleriyle ilgilenirken, gelişim psikologları ise bu temsillerin ve manipülatif becerilerin yaşam boyu nasıl değiştiğini belirlemek ve açıklamakla ilgilenmiştir. Çevre psikologları, insanların çevrelerini nasıl algıladıkları ve bu algıların bireylerin mekandaki davranışlarını (nerede yaşamayı, alışveriş yapmayı ve seyahat etmeyi seçtikleri yerler dahil) nasıl etkilediğiyle ilgilenirler. Şehir plancıları ve mimarlar gibi profesyoneller, mekânın kullanım biçimini etkileyen psikolojik faktörler hakkında bilgi edinme ihtiyacının giderek daha fazla farkına varmaktadır.

 

Giriş

Mekansal Temsil ve Davranış: Çoklu Perspektifler

Psikolojik Mekanın İşlevleri

Mekan kavramsallaştırmalarının çeşitliliği, psikolojik mekanın hizmet ettiği çeşitli işlevlerde de açıkça görülmektedir. Bu tartışmayı düzenlemek için Cassirer tarafından verilen formülasyon kullanılmıştır, bu formülasyon insan bilincinin üç genel işlevini öne sürer: ifade edici, temsili ve kavramsal.

1. İfade Edici İşlev (Efsanevi Mekân): Efsanevi mekân duyguyu temsil eder ve kutsal-din dışı bir boyutta düzenlenir. Cassirer'in belirttiği gibi, efsane, mekânsal yönelimi boyunca, mitolojik dünya duygusunun birincil ve ilkel biçimlerine tutunur. Mekanlar ve yönler duygusal olarak yüklüdür ve özne ile nesne arasında hiçbir ayrım yoktur.

 

2. Temsili İşlev (Duyusal Mekân): Bu işlev, uzayın deneysel-algısal doğasıyla ilgilenir ve dil aracılığıyla temsil edilir ve etiketlenir. Algısal uzayın çok karmaşık bir yapıya sahip olduğu ve optik, dokunsal, akustik ve kinestetik olmak üzere tüm farklı duyusal deneyim türlerinin unsurlarını içerdiği kabul edilmektedir.

 

3. Kavramsal İşlev (Matematiksel Mekân): Bu işlev, bilim yoluyla oluşturulmuş ve deneysel dünyanın ötesinde soyutlanmış uzayla ilgilidir. Bu matematiksel uzayı düzenleyen yasalar veya düzenleme kurallarıdır.

 

Mekansal Davranış ve Mekansal Temsil

Üç tür mekansal temsil - mekansal ürünler, mekansal düşünce ve mekansal depolama - ve iki içerikler uzamsal temsilin - belirli ve soyut - tanımlanmıştır.

 

Mekansal Depolama: Bu, "kafada" bulunan (ve dolayısıyla nörofizyolojik yapılarda bir şekilde "temsil edilen") uzay hakkındaki örtük veya dolaylı bilgiyi ifade eder

 

Kitabın temel amaçlarından biri, bireylerin soyut mekân anlayışlarının çevrelerini kullanımlarını etkilediğini ve çevre kullanımlarının soyut mekânsal kavramlarını etkilediğini göstermektir.

 

Mekansal Aktivite ve Temsil Üzerindeki Etkiler

Bireylerin mekânsal davranış ve temsil ile ilgili nitelikleri üç ana kategoriye ayrılabilir: fiziksel, bilişsel ve sosyo-duygusal.

 

Gelişimsel ve Bireysel Farklılıklar

Bu bölümde Pick ve Lockman, beden-nesne ve nesne-nesne manipülasyonlarının uzamsal bilgi ve referans çerçeveleri hakkında ne ifade ettiğini ve bunların gelişimle nasıl değiştiğini tartışmaktadır.

 

Bebeklik ve Çocukluk Döneminde Küçük ve Büyük Ölçekli Mekansal Kavramlar

Acredolo, küçük ve büyük ölçekli uzamsal görevler üzerine teorik ve ampirik çalışmaları, özellikle de aralarındaki ayrımları ele almaktadır.

 

Mekansal Beceride Cinsiyete Bağlı Değişimler

Harris, bir grup olarak kadınların genellikle uzamsal görevlerde erkekler kadar iyi performans göstermediği genellemesini belgelemekte ve ardından bu cinsiyete bağlı farklılıkların etiyolojisini açıklayabilecek olası faktörleri (biyolojik, sosyal ve etkileşimsel) ele almaktadır.

 

Yön duygusu veya yol bulma yeteneği de uzamsal yeteneğin bir başka anlamıdır.

…testlerde de erkekler genellikle kadınlardan daha isabetlidir. Yön duygusunun bir diğer ölçüsü olan "Yön Duygusu Yol Haritası Testi"nde, erkeklerin her yaşta kızlardan daha fazla puan aldığı bulunmuştur.

 

Mekansal Ortamları Kavramsallaştırma ve Tasarlama

…

 

Haritalar ve Eşlemeler Mekansal Temsil İçin Metafor Olarak

Harita, içsel bir mekânsal temsilin, kafanın içindeki dünyanın bir metaforudur, ancak bu yanıltıcı ve aşırı bir basitleştirmedir. Haritanın iki farklı işlevi vardır: Bilginin kendisi için bir metafor olarak kullanılır ve gerçek dünya için bir metafor olarak kullanılır.

 

Evlerin Kültürlerarası ve Diyalektik Analizi

Bu bölüm, evlerin sosyal-psikolojik boyutlarla ilişkisini ve kültürlerarası bir bakış açısıyla evleri ele almaktadır.

Evlerin, bireysellik ve toplum arasındaki diyalektik etkileşimi yansıttığı öne sürülmektedir. Bu diyalektik, kimlik/toplumsallık ve erişilebilirlik/erişilemezlik olmak üzere iki alt diyalektikte tezahür eder.

 

Diyalektik Fikri

Diyalektiğin bir dünya görüşü olarak anlaşılması, karşıt süreçlerin birleşik bir sistem olarak işlev görmesi gerektiği anlamına gelir. Karşıt kutuplar birbirini tanımlamaya yardımcı olur. Diyalektik sistemlerin korunması için tek koşul, her iki muhalefetten de her zaman asgari bir miktar bulunmasıdır.

 

Erişilebilirlik/Erişilemezlik Diyalektiği

Bu diyalektik, evlerin sakinlerinin dışarıdakilere açıklığını veya kapalılığını ne ölçüde vurguladığını içerir. Bu, bir sınır düzenleme süreci olarak ele alınan mahremiyetle ilişkilidir.

 

Konum ve dış görünüm: Amerikan banliyö evleri, peyzaj düzenlemesi gibi yollarla bireysellik ve özgünlük elde etmeye çalışır (kimlik). Aynı zamanda, ortak dikim projeleri veya Noel ışıklandırma yarışmaları gibi faaliyetler yoluyla topluluk bağlarının sergilenmesini de kolaylaştırır (toplumsallık).

 

Giriş ve eşik: Amerikan evinin eşiği ve girişi, özenle düzenlenmiş yollar, isim levhaları, süslü kapı kolları gibi göstergelerle kimliği yansıtırken, hoş geldiniz paspası ve aydınlatma armatürleri ile topluluk bağlarını yansıtır. Bedevi çadırlarının girişlerinde, kadınların erkeklere maruz kalmasıyla ilgili kurallar, erişilebilirlik/erişilemezlik diyalektiğini düzenler.

 

Evlerin İç Mekanları: Amerikan evlerinde, odaların uzmanlaşması ve yatak odalarının bireyselliği yansıtacak şekilde dekore edilmesiyle bireysellik vurgulanır. Toplulukçuluk ise, aile üyelerinin bir araya geldiği ortak alanlarda (mutfak, oturma odası) ve bu alanların toplum normlarına uygun şekilde kullanılmasında mevcuttur. Oturma odası genellikle ziyaretçilerin erişimine açıktır ve evin ön kapısından kolayca erişilebilir.

 

Perspektifler ve Gelecek Yönleri

Kültürlerarası bir bakış açısı, evlere dair anlayışımızı geliştirme fırsatı sunar ve kişinin kendi kültürünün önyargılarından kurtulabileceği bir bakış açısı ve kopuşa olanak tanır. Diyalektik yaklaşım ise, karmaşıklık, birlik ve değişime vurgu yaparak evlerin kültürlerarası analizine oldukça uygun görünmektedir. Gelecekteki araştırmalar için, farklı kültürlerdeki evlerdeki diyalektik süreçlerin göstergelerini kataloglamak için betimleyici çalışmalara ihtiyaç vardır.

…