İnsan Alanı - Notlar

O.F. Bollnow - İnsan Alanı - Notlar

Human space, Hyphen Press, Londra, 2011

 

Kitap nesnel matematiksel mekânın aksine, insan varoluşunda merkezi bir rol oynayan deneyimlenen somut mekânın doğasını sistematik olarak inceliyor.

 

Giriş

Cassirer, kapsamlı araştırması Sembolik biçimlerin felsefesinde, insan düşüncesinin büyüsel-mistik başlangıcından modern bilimsel bilincin oluşumuna kadar olan gelişimini takip ederken, uzay ve zaman kavramlarının gelişimiyle de ilgilenmiştir. Cassirer, efsanevi uzayı, günümüzün bilimsel uzay kavramı tarafından geride bırakılmış, geçmiş bir aşama olarak algılamıştır.

Deneyimli alan sorunu ancak son zamanlarda daha güçlü bir şekilde ön plana çıkmıştır; bu durum, fenomenolojik psikoloji perspektifinden önemli eserler derleyen Buytendijk çevresi ve Bachelard'ın sistematik bir ‘mekan poetikası’ geliştirmesiyle sağlanmıştır.

 

Zamanla ilgili olarak, soyut matematiksel zamanın yaşayan insanın deneyimlediği zamandan ayrılması gibi, mekân söz konusu olduğunda da matematikçi ve fizikçinin soyut mekânı ile özel olarak deneyimlenen insan mekânı arasında ayrım yapılabilir. Matematiksel mekân üç boyutlu, metre ve santimetre cinsinden ölçülebilen bir mekândır ve hiçbir nokta veya yön diğerinden üstün değildir. Oysa deneyimlenen somut uzay, bu soyut matematiksel uzayla hiçbir şekilde örtüşmez.

 

Yazar, dilbilimsel olarak doğru, ancak olgusal olarak daha az uygun olan deneyimlenen mekan [erlebter Raum] terimini kullanmaya devam edeceğini belirtir, çünkü dilin yasalarını ihlal etmek kabul edilemez görünmektedir. Dürckheim'a göre ‘Yaşanan mekan’, Kendi için fiziksel gerçekleşmenin aracı, karşıt biçim veya genişleme, tehdit edici veya koruyucu, geçiş yeri veya dinlenme yeri, yurt veya yurt dışı, maddi, gerçekleşme ve gelişme olanağı yeri, direnç ve sınır çizgisi, bu kendiliğin varlığının ve yaşamının doğrudan gerçekliğindeki organı ve karşıtıdır. Bu formülasyonlarda 'tehdit edici veya koruyucu', 'organ ve rakip' gibi tipik olarak tekrarlanan zıt terimleri not etmek önemlidir. Somut mekân, niteliklerinin, yapılarının ve düzenlemelerinin tekilliğiyle, içinde yaşayan, onu deneyimleyen ve ona tepki veren öznenin ifadesinin, sınanmasının ve gerçekleştiriminin biçimidir.

 

Deneyimlenen uzay, özneden ayrı bir nesne değil, insan ile onun alanı arasındaki bir ilişki meselesidir. Bu ilişki, insan varoluşunun yapısı tarafından belirlenir ve insan varoluşunun mekânsallığı terimi bu anlamda kullanılır.

İnsan, mekânının yalnızca kökeni değil, aynı zamanda kalıcı merkezidir.

İnsan yaşamının mekânsallığı ve insanın deneyimlediği mekân sıkı bir bağıntı içinde birbirine karşılık gelir. Araştırma, öncelikle deneyimlenen mekânın analizinden başlayarak, insan mekânsallığının yapısı hakkında sonuçlar çıkarmayı amaçlamaktadır.

 

Uzayın Temel Yapısı

Aristoteles'in uzay kavramı

Doğal yer Aristoteles'e göre uzayın kendisi doğal bir yapıya sahiptir ve dört elementin (ateş, hava, su ve toprak) her birinin ait olduğu kendine özgü bir yeri vardır.

Uzay homojen olarak algılanmaz, aksine içinde yönler (yukarı ve aşağı, ön ve arka, sağ ve sol) ayırt edilir. Bu yönler, insanın dik durma pozisyonundan doğal olarak ortaya çıkan bir referans sistemidir, ancak Aristoteles'e göre bunlar yalnızca insanlara göreceli değildir. Yukarı herhangi bir rastgele yön değil, ateşin ve ışığın hareket ettiği yerdir; aşağı da herhangi bir rastgele yön değil, ağırlığı olan ve topraksı nesnelerin hareket ettiği yerdir.

Aristoteles'e göre mekânın doğal bir yapısı vardır ve belirli bir güce sahiptir.

 

Aristoteles'in uzay kavramı, uzayı nesneler arasındaki ilişkiler sistemi değil, bir nesnenin kapladığı hacmin dışarıdan tamamlanan sınırı olarak görür. Uzayın içi boştur. Bu tür bir içi boş uzay olarak uzay zorunlu olarak sonludur. Aristoteles açıkça şunu vurgular: Bir cisim, eğer onu içeren bir cisim varsa yerindedir, ancak eğer yoksa değildir.

 

Günlük dilde Raum (mekan veya oda) kelimesi, yayılmak için yer sahibi olmak veya yer ihtiyacı duymak, yani kendine yer açmak gibi kalıplaşmış ifadelerin bir bileşenidir. Raum en geniş anlamıyla, bir hareket için ‘dirsek alanı’, şeyler arasındaki alan veya mesafe, bir kişinin etrafındaki ‘serbest alan’dır.

Mekân dardır ya da bol miktarda alan vardır. Mekân, yerine getirilmesi gereken yaşam yelpazesinin ötesine asla uzanmaz.

 

Grimm Kardeşler Almanca Sözlük'e göre raumen [bir alanı temizlemek] sözcüğünün orijinal anlamı şöyledir: bir ormanda ekim veya yerleşim amacıyla bir alan, yani açıklık yaratmak. Orijinal anlamıyla mekân, başlı başına mevcut değildir, ancak yalnızca insan etkinliğiyle, vahşi doğanın temizlenmesiyle yaratılır.

Mekân, her zaman bir şey için, özellikle de bir hareket için, özgürce açılım için özgür bir mekândır ve bu doğal kavram açısından, şeylerin daha fazla hareketi engellediği yerde son bulur.

 

Raum [uzay] genişlemeyi ifade ederken, Ort [yer] bir uzayda var olan şeyi belirtir. Ort (yer), uzayda, özellikle de Dünya yüzeyinde sabit bir noktayı ifade eder ve her zaman uç anlamına gelir. Stelle [konum] da uzayda belirli bir noktayı ifade eder, ancak stellen (yerleştirmek) fiilinden gelir ve bir şeyin sabit konumudur. Buna karşılık Platz [yer], bir uzantıyı veya doldurulmuş bir uzayı ima eder; bir şehirdeki pazar yeri gibi sınırlı, insanlar tarafından yaratılmış ve insan amaçları için hazırlanmış bir yerdir.

Yer dünyada kullanılabilir bir şeydir, ancak 'uzay' insanın aşkın durumunun bir parçasıdır.

 

Deneyimlenen mekân homojen değildir, aksine insanın mekânla ilişkisiyle ayrılmaz bir şekilde bağlantılı belirli, farklı yönler vardır.

Aristoteles, üst ve alt, ön ve arka, sağ ve sol olmak üzere altı tür uzay ayırt etmiştir; bunlar, insanın uzayda dik durma pozisyonundan doğal olarak ortaya çıkan yönlerdir. Yukarı ve aşağı kavramı öne çıkar, çünkü bunlar yerçekiminin yönü tarafından belirlenir ve kişi döndüğünde bile değişmez.

 

Yatay düzlem, üzerinde durduğum ve hayatıma sağlam bir temel sağlayan zemindir. Bu zemin, uzayı iki eşitsiz yarıya böler: Altımda bulunan fiziksel uzay ve üstümdeki hava boşluğu. İnsan, yaşamıyla bu iki alan arasındaki sınıra, yani yeryüzüne bağlıdır.

Dünya yüzeyi dağlar ve vadilerle yapılandırılmış olsa bile, yine de insan yaşamının gerçekleştiği bir yüzeyin yapısına sahip bir oluşum olarak kalır. Aşağıya doğru görüş dünyanın opaklığıyla sınırlı olsa da, hava boşluğunun şeffaflığı kesintisiz yukarı bakışa izin verir. Bakışlara açılan uzay, ufukla çevrelenmiş sonlu bir uzay olarak birleşir.

 

Zeminin sağlamlığı, insan yaşamının tüm güvenliğinin dayandığı temel durumu sağlar. Bu sağlam zemin yoksa, insan düşecektir; eğer zemin kısmen yoksa (örneğin bir uçurumun kenarında), kişi isimsiz bir korkuya kapılır ve dengesini kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalır. Zeminin sertliği, entelektüel dünyayı anlamak için bir temel sunar.

 

Ön, dikkatimin odaklandığı yöndür. Bir insan mekânsal olarak belirlenmiş bir hedefe yaklaştığında, ön ve arka arasındaki karşıtlık, yolun yönü tarafından belirlenen oldukça kesin, geri döndürülemez bir anlam kazanır. Ön, insanın yürüdüğü yöndür; arka, daha önce katedilen yoldur. Geriye bakmak için, ilerleyişimizi kesmeliyiz. Geriye bakma, geri çekilme ve geri dönmenin üç biçimi, zıt yönde doğal ileri hareketin üç temel biçimini temsil eder. Yaşam, ömür boyu süren bir yolculuk olarak algılanır ve insan da bu yolculuğun bir yolcusu, bir homo viator (geçiş yapan insan) olarak algılanır.

 

Sağ ve sol arasındaki karşıtlık, basit bir birlikte varoluş yönüdür ve başlangıçta değer bakımından nötrdür. Ancak insanlar bunlar arasında gözle görülür bir değer farkının farkındadır. Sağ, doğrudur ve tercih edilen, doğru taraf olarak seçildiği imasını içerir. Öte yandan sol taraf, daha az değerli, kötü taraf olarak değersizleştirilir. Bu öncelik sırası doğa tarafından önceden belirlenmemiştir.

 

Saf algısal psikoloji perspektifinden bakıldığında, algılanan mekânın sıfır noktası, gören kişi olarak, gözlerin arasındaki burun kökü bölgesinde olacaktır.

Ancak bu, uzayın merkez noktasını belirleyemez, çünkü insan mekânını salyangozun kabuğunu taşıdığı gibi yanında taşımaz, aksine uzayda hareket eder.

 

Günlük dilde, gidip geri geliyorum deriz; bu, kendimi dinlenme noktama uzaklaştırdığım, ancak bu uzaklaştırmanın yalnızca geçici olarak algılandığı anlamına gelir. Mevcut konumum ile ait olduğum yer arasında ayrım yapılmalıdır. Bu sabit dinlenme noktası, evin kendisidir. Yuva kavramı, tüm mekânsal ilişkilerin merkezi alanı olarak algılanır. Gitme ve dönüşün çift hareketi, uzayın matematiksel şemasıyla kavranamayacak kadar somut bir karakter kazanır.

 

Mekânsal ilişkiler sistemi, konuttan dışarıya doğru yapılandırılır. Yaşadığımız yeri değiştirirsek, dünya yeni konuttan itibaren kendini yeni bir şekilde yeniden inşa eder.

Eski zamanlarda, her millet kendi ülkesini dünyanın merkezi olarak görüyordu: Tıpkı kalbin bedenin merkezinde olması gibi, İran toprakları da dünyanın merkezinde yer aldığı için diğer tüm ülkelerden daha değerlidir.

Dünya yüzeyindeki bu merkezi nokta, aynı zamanda dikey olarak yükselen bir dünya ekseni haline geldi.

 

Sabit bir merkeze dayanan bu özgün, mitolojik uzay aynı zamanda sonlu bir uzaydır. Eliade, ilkel insan için yerleşik toprakları ile onu çevreleyen bilinmeyen ve belirsiz uzay arasındaki karşıtlığı vurgular.

 

Bilinmeyen bir bölgeye girildiğinde, gideceği yönü belirlemek için pusulanın kuzey, güney, doğu ve batı yönlerine, yani güneşin seyrine göre yönelmelidir. Yönünü bulmak fiili, gün doğumunun yönünü belirlemek anlamına gelen Orient kelimesinden türemiştir. Pusulanın dört yönü temelde eşit haklara sahip olsa da, doğuya öncelik verilir.

 

Mitsel mekânda, pusula noktaları yalnızca yön açısından değil, aynı zamanda doğaları açısından da niteliksel olarak farklıdır. Cassirer buna efsanevi bir coğrafya adını verir, burada "tüm tür ve çeşitlerin uzayda bir yerlerde yuvası olduğu şeklindeki bir bakış açısı ifade edilir. Işığın kaynağı olan doğu, der Cassirer, aynı zamanda yaşamın kaynağıdır - güneşin battığı yer olan batı, ölümün tüm dehşetleriyle doludur.

 

Uzaydaki yönelim, illa ki güneşin seyriyle bağlantılı değildir. Örneğin bazı Kızılderili kabilelerinde, belirleyici mekânsal eksen, temel nehirlerin akışının verdiği yöndür ('nehir aşağı' ve 'nehir yukarı'). Maluku adası Seram'daki dağ halkı Alfurolar'ın temel yönü ise denize doğrudur, bu yön her yerde sabit ve aynı olarak kabul edilir.

 

Mitolojik dünya resmi genel olarak ortadan kalkmış olsa da, mekânın bireysel karakterleri hâlâ bireysel insanın yaşamında kendilerine özgü bir karakteri korur. Tercih edilen ve kaçınılan alanlar arasında bir ayrım vardır. Proust'un romanında, mekândaki iki yön (Meseglise'e giden yol ve Guermantes'a giden yol), beynimin onları düşündüğüm iki bölümü arasındaki mesafeyi... belirledim şeklinde, entelektüel dünyaların yapısı için yaşam boyu sürecek bir temel haline gelmiştir.

 

Ufuk, deneyimlenen mekânı soyut matematiksel mekândan ayıran sonluluğu tanımlayan bir sınırdır. Ufuk, doğal görüş alanımızı her yönden sınırlar. İnsan ufka asla ulaşamaz: Ne kadar uzaklaşırsak ufuk o kadar uzaklaşır. Ufuk, mekân içinde bir şey değil, insan varoluşunun mekânsallığına ayrılmaz bir şekilde aittir.

Ayrıca, ufuk insanın dünyada kendini evinde hissetmesini, içinde yaşamasını sağlayan şeydir, çünkü insan sonsuz bir dünyada yaşayamaz ve sonsuz bir görüş alanı onu endişelendirir.

Perspektif Perspektif, nesnelerin gözlemciden uzaklıklarına göre boyutlarının değişmesi anlamına gelir (uzaktaki nesneler daha küçük görünür). Perspektif sayesinde nesneler, uzayın merkezi olan insana referansla, yakınlıklarına veya uzaklıklarına göre sıralanır.

Mecazi anlamda perspektif ve ufuk Ufuk ve perspektif kavramları mecazi anlamda da kullanılır; örneğin, entelektüel bağlantılar belirli bir bakış açısından, belirli bir dünya görüşünden, öznel olarak sınırlı bir nitelikte görülür. Entelektüel alanda da ufuk, yaşamın kendisi için gereklidir, çünkü onu tanımlanmış bir Gestaltın birliği içinde toplar.

 

Geniş Dünya

İnsanın gidip dönme temel dinamiği, uzayın iki alana bölünmesini yansıtır: ev ve yuvanın daha dar iç alanı ile insanın ilerleyip tekrar geri döndüğü daha geniş dış alan.

 

Bugün dış uzayın sonsuz mesafesini hemen akla getirsek de, daha eski kavramlar uzayı dönen kürelerin en dıştaki sabit yıldızlar göğüyle sınırlı görüyordu (uzayın boşluk teorisi). Okyanusların enginliği ve yeni kıtaların keşfi, tüm uzay duygumuzda köklü bir dönüşümdü. Mesafenin keşfi, mekânsal yönelimde bir görelileşmeyle birlikte geliyordu; artık kimse kendi halkının yaşadığı yerin dünyanın merkezi olduğuna inanamazdı.

 

Barok mekân, sınırsız bir iç mekân olarak tanımlanabilir, çünkü iç mekânın doğasını belirleyen duvar, bilinçli olarak gizlenir ve yok edilir.

Olağanüstü olan, bu sınırsızlığın, sonlu mekândan mekânsal olmayan sonsuzluğa bu geçişin, ancak iç mekânda deneyimlenebilmesidir.

 

Genişlik [Weite] kavramının zıttı darlıktır [Enge]. Darlık, her zaman serbest hareketin her taraftan kısıtlayan bir şey tarafından engellenmesini ifade eder. Darlık kavramı aynı zamanda korku halinde kalbin sıkışmasıyla da ilişkilidir (Almanca Angst kelimesi Enge gibi, kelimenin tam anlamıyla darlık anlamına gelir). Mesafe, insanın genişleme dürtüsünün, uzaya doğru fethetme hamlesinin artık hiçbir şekilde engellenmediği bir hareket alanının açıklığı anlamına gelir.

 

Yabancının karşıtı bilinen ve aşina olandır. Yabancı, ötekidir, kendi doğamıza aykırı olan, bizi rahatsız eden ve kendi güvenlik duygumuzdan çıkaran her şeydir. Yabancı, nahoş bir şeydir, tehditkâr bir alandır. Yabancı diyarlar her zaman geçici bir ikametgahtır ve amacımıza ulaştığımızda geri döneriz.

 

Mesafe [Feme], doğası gereği ulaşılamazdır. Uzaklara duyulan özlem, aslında, hayatın hâlâ gerçek olduğu kayıp kökenlerimize duyulan özlemdir. Kunz'a göre, mesafenin istilası, bizi bu kadar tuhaf bir şekilde etkileyen ve yine de kavranamayan şeyin solması, sürüklenmesi, yakınlığının kaybolup gitmesi olduğunda gerçekleşir. Kunz için özlemin işi, nihayetinde evin oluşumudur.

 

Kamu yolları, insanın arazide ilerlemesini sağlayan araçlar olarak ortaya çıkar. Yollar, belirli bir bölgedeki herhangi bir yerden başka herhangi bir yere seyahat etmeyi sağlayan bir ağdaki diğer yollarla bağlantılı olduğunda işlevini yerine getirir.

 

Yollar kasıtlı olarak çizilmez; Kullanılmanın bir sonucu olarak oluşurlar.

 

Büyük asfalt yollar inşa etmek, yalnızca kapsamlı bir devlet örgütü tarafından üstlenilebilir. Roma yolları, imparatorluğun sağlamlaştırılmasına, korunmasına ve genişlemesine hizmet eden askeri yollardı.

 

Yol ağı, ülkenin yerleşim alanlarını birbirine bağlar. Trafik yolları ve kesişme noktaları, şehirlerin gelişimini belirleyen ilk faktörlerdi. Modern trafikte ise ana yollar, şehirleri çevreleyerek bağımsız bir ağ haline geldi.

 

Mekânın homojenleşmesi Yol ağı giderek daha özerk hale geliyor ve evin doğal merkezini oluşturan alandan farklı, kendine özgü bir alan yaratıyor. Yolların mekânı homojenleştirmesi, insanın kendi merkezine göre nispeten nötr olan bir mekana girmesi anlamına gelir. Yol ağı, bireysel mekanı nesnelleştirir ve mekan matematiğe tabi hale gelmiştir.

 

Yol mekânı, eksantrik bir mekândır; merkezi bir noktası yoktur, ancak insanı karşı konulmaz bir şekilde sonsuz uzaklığa doğru çeker. Linschoten'a göre yol, insanın kendi aşkınlığının ifadesidir.

 

Yolda, tek bir anlamlı hareket yönünün, yani ileri doğru hareketin olması belirleyicidir. Yol, kişinin hedefine ulaşması için teknolojik olarak yaratılmış bir araçtır ve kişi oraya varmak için seyahat eder. Yol, kullanıcısını sürekli ileriye doğru iter; bu acele etme ve telaş eğilimi, kaçınılmaz olarak yolun doğasında vardır.

 

Yolda hareket eden biri için tüm mekân bir anda dönüşür. Sürücü için tek bir boyut vardır: yol ve kilometre cinsinden ölçülecek mesafeler. Manzara artık gerçek anlamda uzay değil, sanal erişilemezlik aleminde kalır ve basit bir panoramaya dönüşüyor.

 

Yol, oldukça bireysel bir insan teması biçimi gerektirir: Herkes hızla ve bir yabancı gibi diğerinin yanından geçiyor ve onun acısını sormuyor... Hepsi işlerine devam ediyorlar.

 

Gezinmek, acil bir durum olmaksızın veya herhangi bir dış amaç için yapılmadan, bir yerden diğerine yürüyerek yapılan yavaş, uzun ve tutarlı bir hareketi ifade etmek için kullanılır. Gezgin, yoğun trafik yollarından kaçınır ve daha sakin patikaları tercih eder. Gezintinin kendisi bir amaçtır.

 

Yürüyüş yolu, kırsal kesimde kıvrılarak ilerler, engellerden kaçınır ve arazi biçimlerine tutunur. Gezgin, kırsala teslim olur; kır onun yanından geçip giden bir imge değildir, o aslında kırda gezinir, onun bir parçası olur, tümüyle ona kapılır.

 

Gezinmek, günlük hayatın sıkıntı ve kaygılarından kurtulmaktır. Gezgin, belirli bir hedefi olmadığı için yanlış yola sapamaz. Gezintide zaman, huzursuz, ileriye doğru çeken karakterini kaybetmiştir.

 

Gezinmek, darlıktan kurtulmak, açık havaya çıkmaktır. Linschoten, kırsal patikanın kırsalın organik bir parçası olduğunu ve kırsalın evcilliğinden bahseder.

 

Gerçek gezintide, yalnızca hafıza bulutunda belirebilen, ama aynı zamanda gelecekteki bir doyumun habercisi olarak da görülebilen kadim içsel mutluluğa bir dönüş vardır. Bu dönüş, insanın kendi özüne bir dönüştür, varoluşun kökenlerine ve her şeyin temeline bir dönüştür.

 

Gezinmek, muazzam bir antropolojik önem kazanır, çünkü insan kendini yeniler ve yaşamın daha derin bir temeliyle yeniden temas kurar. Gezinme, katılaşmış bir yaşam tarzına karşı bir karşı hareket olarak ortaya çıktığı için, işin ciddi hayatından geçici bir kaçış olan bir tatil faaliyetidir.

 

Evin Güvenliği

İnsan, uzayda kök saldığı sağlam bir referans noktasına ihtiyaç duyar. Mitolojik görüş kaybolsa bile, insan yaşamı bir merkeze dayalı olmaya devam eder: Bireyin yaşadığı ev. Hermann Broch, bir evin yazıtında bunu şöyle dile getirir: Uzaklığın tam ortasında bu ev duruyor, bu yüzden onu seviyorum. İnsanın görevi, evini inşa ederek ve orada ikamet ederek bu merkezi kendisi yaratmaktır.

 

İnsana güvenlik sağlayan evdir. Evin duvarları aracılığıyla, geniş ortak mekândan özel bir mahrem mekân kesilir ve böylece iç mekân dış mekândan ayrılır. Dış mekân güvensizlik ve tehlike alanı iken, ev içi alan insanın içine çekilebileceği ve rahatlayabileceği bir dinlenme ve huzur alanıdır.

 

Bachelard'ın konut sevinci üzerine görüşleri

Bachelard'a göre evin temel işlevi korumak ve barınmaktır. Ev, insan hayatında ‘koruyucu bir merkez’ oluşturur, kaosu yener ve dağınık olanı bir araya toplama yeteneğine sahiptir. Ev, sadece yatay değil, bodrum ve çatı katının kutupluluğuyla dikey genişlemeyi de içerir. Bachelard, Yaşanılan mekan, geometrik uzayı aşar diye vurgular.

 

Evin antropolojik işlevi, insanın dış dünyayla mücadelede sığınabileceği, rahatlayabileceği ve tekrar normal benliğine dönüşebileceği güvenlik ve huzur sağlayan bir mekana ihtiyaç duymasıdır. İnsanın iç sağlığı, dünyanın dış mekanında çalışıp evin iç mekanında dinlenmeye dayanan iki tarafın dengesine bağlıdır.

 

Sekülerleşmiş modern insan bile evin onuruna dair belirli bir kalıntı his korumuştur.

 

Dindar birey için mekân homojen değildir; mekânda kesintiler, kopmalar yaşar; mekânın bazı kısımları niteliksel olarak diğerlerinden farklıdır.

 

Kutsallığın etkinliğiyle ayırt edilen kutsal bir alan, dünyanın uçsuz bucaksız genişliğinde gelişir. Kutsal mekân, aynı zamanda, iktidarın orada tekrarlanması veya insan tarafından tekrarlanmasının etkileriyle bir konuma dönüşen yer olarak da tanımlanabilir. Bizi korkudan ürperten ve kaçınmaya çalıştığımız tekinsiz, pis ve tehditkâr yerler de olabilir.

 

Her ev inşası, kaos içinde bir kozmosun kurulmasıdır. Her ev, bir ‘imago mundi’, yani bir bütün olarak dünyanın bir görüntüsüdür. Ev inşa etmek, ilkel bir eylemin, kaosun ilahi yaratma eylemiyle kozmosa dönüşümünün yalnızca bir tekrarıdır.

 

Şehir, daha büyük ölçekte bir evden başka bir şey değildir. Ritüel olarak düzenlenmiş şehir, bir yerleşimci ve iş topluluğunun barınağı değil, tanrılar tarafından yönetilen ve korunan bir dünyanın kutsal merkezidir.

 

Ev hâlâ dünyanın merkezi olmaya devam ediyor, ancak bu merkez daha az belirgin ve tanınması daha zor. Ev, derin bir anlamda, dokunulmaz bir barış diyarıdır. Bachelard'a göre, [Ev] ilk evrenimiz, dünyanın her anlamıyla gerçek bir kozmos ve İnsanın birinci dünyasıdır.

 

Meskenin sıcaklığı [Wohnlichkeit] veya yuva benzeri doğası, iç mekanın özel bir niteliğidir. Konfor [Behaglich] ve rahatlık [Gemiitlich] evdeki esenlik hissine daraltılabilir; rahatlık, insanın iradesini ve aktif davranışlarını terk edip huzur ve sükunet içinde rahatlamasına izin verdiği davranışları kapsar. Konut alanı bir izolasyon hissi vermelidir. Mesken, içinde yaşayan bireyin ifadesi haline gelir. Gerçek konut yapay olarak yaratılmaz, kademeli olarak büyür. Evin yuvasallığını ortaya çıkaran ailedir.

 

Kapı, evin içini dış dünyayla uygun bir şekilde bağlayan yarı geçirgen bir bağlantı parçasıdır. Eve ait olan kişi serbestçe girip çıkabilirken, yabancı ancak özel izinle içeri alınabilir. Kapıyı kilitleyen kişi özgürlüğünü korur.

 

Kilit, kapıyı hırsızlığa karşı korumak için tamamen itilen bir çubuktan oluşur. Kapının iç mekân ile dış dünya arasında kısmen açık, ayırt edici bir bağlantı elemanı haline gelmesini sağlar.

 

Eşik, içerisi ile dışarısı arasındaki sınırı daha büyük bir kesinlikle belirtir. Eşik, mekandaki sürekliliğin çözümünü anında ve somut olarak gösterir; dolayısıyla büyük dini önemleri vardır, çünkü hem sembollerdir hem de bir mekandan diğerine geçişin araçlarıdırlar.

 

Pencerenin en basit görevleri arasında, dış dünyayı iç mekandan gözlemleme olanağı yer alır. Pencerede de, görülmeden görebilme yeteneği olarak adlandırılabilecek, duvardaki açıklığın tek taraflı geçirgenliği belirgindir.

 

Pencere, küçük yaşam alanını büyük dünyanın içine yerleştirir ve pencere, kişinin bu dünyada yön bulmasını mümkün kılar.

 

Kapıdan geçtiğimizde dışarıda oluruz, ancak pencereyle (göz kapısı) kişi yalnızca gözleriyle dışarı bakar, ama içeride kalır. Pencere çerçevesi, pencereden görüleni taşır, çevreleyen dünyadan belirli bir kesiti kesip bir "görüntü" haline getirir ve bu bağlamda dünyayı idealize eder.

 

Evin mekânsal merkezinde duran ocak, aynı zamanda doğrudan kutsal bir öneme sahip olan bir sunaktır ve ev hayatının merkeziydi. Yemek masası, bir bakıma ocağın yerini almıştır ve ailenin toplandığı yerdir.

 

Yatağın, bireyin evin içindeki ve dışındaki tüm çeşitli yollarının bağlantılı olduğu merkezi bir nokta olduğu öne sürülür, çünkü her günün akışı (normal koşullarda) yatakta başlar ve yine yatakta biter. Yatak, hayatın "mahrem" bir alanına ait olduğu için gizlidir.

 

Yatak kelimesinin, uyku yeri veya topraktan oyulmuş çukur anlamına gelen Hint-Cermen kökenli bir kelime olduğu varsayılır. Yatak, kişinin gerçek anlamda bir süre vakit geçirdiği, zamanını geçirdiği, yani alışkanlıkla kaldığı yerdir. Yatağın çevresi, genellikle perdeler veya gölgeliklerle özel bir yatak alanı oluşturularak ayrılırdı.

 

Yatak, sıcaklığı ve rahatlığıyla her yerde huzur ve güven duygusu verir. Yatak, yaşamın güvenilir kalıcılığının en derin biçimde yoğunlaştığı yer haline gelir. Weinheber şöyle yazar: yoldan çıkan ve rüzgarda sallanan bizlere, güvende olduğumuzu hissettiren mutlu, ince bir duygu ver.

 

Dik durmak, yerçekimi kuvvetine direnmek için her zaman sürekli bir zorlanma gerektirir. Dik duruş, insan ile dünya arasındaki gerilim ilişkisini karakterize eder. Duruş [Haltung], kişinin kendine karşı açık bir davranışı ve dünyadan belirgin bir mesafe almayı mümkün kılan içsel bir özgürlüğü varsayar.

 

Uzanma pozisyonunda, içsel duruş olanağı kaybedilir; dünyayla gerilim ilişkisini kaybettiği anlamına gelir. Yatan kişi, sıcak ve hoş bir çevreyle uyum içinde hisseder ve sınırsız bir güven duygusu doğar. Bu güven duygusu içinde kendimizi bırakıp gerçekten uykuya dalmamızı sağlayan güven duygusunu buluyoruz". Yatak, evin güvenliğinin en üst düzeye çıkarılmasıdır.

 

Uykuya dalma ve uyanma süreçleri önemlidir, çünkü benlik bu süreçlerde dönüşür ve onunla birlikte etrafındaki dünya da aynı anda yeniden inşa edilir.

 

İnsan uyandığı anda, kendini hemen aşina olduğu mekânda bulmaz, aksine ilk başta tam bir mekânsallık dışılık durumunda bulur. Bu, neyin yukarıda neyin aşağıda olduğunu bilme[me], daha doğrusu ne yukarı ne de aşağı var durumu olan, tuhaf bir şekilde karaktersiz, merkezsiz bir boşlukta asılı kalma anlarıdır.

 

Mekânsal yönelimi yapılandırmanın ilk adımı, yukarı ve aşağı deneyimi, yani dikey bir eksenin farkına varılmasıdır. Bu, kaide üzerinde yatma hissi sayesinde gerçekleşir. Yakın çevredeki mekânın yapılanması, kendiliğinden bir hareket çevreyi bize gösterdiğinde gerçekleşir.

 

Uyanıklık halindeyken, nerede olduğumuza dair belirsizlik sona erer ve kesinlik meleği çevredeki tüm nesneleri hareketsiz hale getirmiş, beni yatak odamda, yatak örtülerimin altına yerleştirmişti. Mekânın benliğin inşası için belirleyici önemi buradan gelir: Kişi kendini tutamaz, çünkü sürekli bir dönüşüm halindedir. Ego, ancak mekânda belirli bir noktada yerelleşerek, tanımlanabilir bir şey olarak kendini sımsıkı tutma gücünü kazanabilir.

 

Uykuya dalmak, ‘yansıyan ‘ruhun’ durgunlaşması ve bilinçaltı zihnin deneyiminin geri dönmesi’ olarak yorumlanır. Faaliyetin teslimiyeti, tefekkürün, ‘ruhun’ veya aklın askıya alınması anlamına gelir. Bu süreçte mekânsal yönelim kaybolmuştur: İnsan, etrafına gözle görülür şekilde yayılan mekândan uzaklaşır.

 

Uykuya dalarken dünya hâlâ oradadır ve kendimizi kayıtsız şartsız teslim edebileceğimiz koruyucu ve güvenilir bir karaktere sahip olması gerekir. Uykuya dalmayı ancak huzurlu ve iyi korunan bir ortamın dinginliğinde başarırız. Geleceğe güvenle bakan umut, uykunun zorunlu ön koşuludur.

 

Derin uyku, mekânın artık nesnel olarak tespit edilebilir nesnelerle bir bağlantı olarak karşımıza çıkmadığı, benlik ile dünya arasındaki gerilimin tamamen ortadan kalktığı bir hal olarak anlaşılır. Uyku, ruhun hayatın zahmetinden kendine geldiği, eve döndüğü ve artık yabancılarla uğraşmak zorunda olmadığı anlamına gelir.

 

Evden ileriye doğru çabalamak ve uykuya teslim olabilmek için aktif bir hayata doğru uyanmak, nefes alıp vermek gibi, ayrılmaz bir şekilde birbirine bağlıdır.

 

Uzayın Yönleri

Gerçek hayatta uzayda yolculuk ederken deneyimlenen mesafeler, geometrik mesafeyle örtüşmez, aksine söz konusu hedefin erişilebilirliğine... ve harcanması gereken enerjiye büyük ölçüde bağlıdır. Geometrik olarak birbirine oldukça yakın olan yerlere ulaşmanın zor, hatta imkansız, yani çok uzakta, hatta sonsuz derecede uzakta olması mümkündür.

 

Deneyimlenen mekânda, konut her halükarda hâlâ bir dağdaki mağaradır ve çevresindeki mekânla temas halinde olduğu tek bir açıklığı (kapıyı) vardır. Evin duvarlarının dışında kalana artık içeriden erişilemez.

 

Lewin tarafından ortaya atılan hodolojik mekân, Yunanca yol anlamına gelen “hode” sözcüğünden gelir ve yolların açtığı mekânı ifade eder. Hodolojik mekânda, iki nokta arasındaki en kısa mesafe olarak düz çizginin yerini ayırt edici yol alır.

 

Sartre, hodolojik mekân kavramını benimsemiş ve Dünyanın gerçek uzayı, Lewin'in "hodolojik" olarak adlandırdığı uzaydır demiştir. İnsan, ikamet ettiği yerden başlayan yollar sistemi aracılığıyla kendini konumlandırır.

 

Hodolojik ilkeye göre yapılandırılmış bir manzaranın uç bir örneği, Lewin'in savaş manzarası tasvirinde görülür: bu manzara tek taraflıdır, yani her yönüyle cepheye yöneliktir ve aynı cephe ile sınırlıdır. Savaş manzarası yuvarlaktır, önü veya arkası yoktur.

 

Hodolojik uzay, uzaydaki bireysel noktalara ulaşabileceğim yollar sistemini tanımlar. Eylem alanı [Tatigkeitsraum], insanın anlamlı bir faaliyette bulunurken, çalışırken veya dinlenirken, en geniş anlamıyla içinde yaşadığı mekânı ifade eder.

 

Heidegger'in el altında hazır kavramı, nesnenin kullanımım için mevcut olduğu, yani erişilebilir olduğu ve onu elime alıp istediğim şekilde kullanmak için sadece uzanmam gerektiği anlamına gelir.

 

Nesneler için bir düzen oluşturmak, onlara yer atamak ve Mekânı düzenlemek... her nesneye bir mekânda veya bir kapta bir yer atamak anlamına gelir. Bu düzenleme, mevcut tüm alanın kullanılması ve birbirine ait olan şeylerin gerçekten bir araya getirilmesi" için uygun şekilde yapılmalıdır.

 

Amaçlı etkinlikle düzenlenmiş insan yaşamının somut mekânına haklı olarak amaçlı mekân [Zweckraum] denmiştir. Bu mekânsal düzen, içinde güvenle hareket edebileceğimiz ve her şeyin çocukluğumuzdan itibaren anlaşılabilir olduğu ortak bir ortam haline gelir.

 

Eylem alanı, dolu ve boş yerlerin toplamından hâlâ temelde farklıdır; aynı zamanda bu şeyler arasında hareket etmek ve onlarla pratik olarak ilgilenmek... için bir alana ihtiyacım var. Bu, mekânın insan meskeninin özgür boşluğu olarak aşina olduğumuz anlam anlamına geldiği yerde aşkınsal yönüyle karşılaşırız.

 

Daha dar anlamıyla çalışma alanı, tamamen organize edilmiş ve dolayısıyla tamamen anlaşılabilir bir alan yaratır. Peyzaj da, insanın çalışma ve barınma mekânı haline gelmiş, işlenmiş bir kültür haline gelmiştir. El değmemiş manzarada, bireyler tarafından şekillendirilen bir eylem alanı tanımları eksiktir.

 

İki mekan arasındaki ilişki Gündelik uzay fikirlerimizde, mekânın yalnızca belirli bir uzay tarafından, yani gündüzün açık ve görünür uzayı tarafından yönlendirildiğimizi fark ederiz. Gece karanlığında, gündüzleri gizlenmiş ve kendine özgü tamamen farklı özelliklere sahip, tamamen farklı bir mekân ortaya çıkar. Gündüz mekânı bir görme mekânı iken, gece mekânında dokunma ve işitme duyuları başı çeker.

 

Gündüz mekânının temel özelliği, onu tüm genişliğiyle "gözetleyebilmemiz" gerçeğinde yatar. Gündüz uzamına özgü olan ve onu diğer uzam biçimlerinden ayıran şey, şeyler arasındaki ara uzamın, yani bu görünürdeki hiçliğin onda algılanmasıdır.

 

Orman, iç ve dış mekân arasında bir tür ara konum işgal eder. Orman, gerçek genişliğine rağmen, özgür bir mekân değildir; ufku yoktur. Ormanda kolayca kaybolabiliriz, çünkü hiçbir yön diğerinden üstün değildir.

 

Sisli havada nesneler elle tutulurluklarını yitirir, anlaşılmaz olana doğru kayar ve tehditkâr bir karakter kazanırlar. Sisli havada, arkasında hemen beyaz bir hiçliğin açıldığı, oldukça dar bir kapalı alan vardır (Doğu Frizya'da sisten bahsederken küçük bir dünyadan bahsederler).

 

Yoğun kar yağışı, çevremizdeki dünyanın tamamen maddesel olmaktan çıktığı, boşlukta süzülme hissi verir. Aşırı parlaklık, beyaz karanlık ve hiçbir şeyi kesin olarak tanımanın imkânsızlığı, insanı baskıcı hiçliğin insafına bırakır.

 

Alacakaranlık, elle tutulamayan, sürekli değişen, kâbus gibi tehditkâr bir dünya ortaya çıkarır. Çevrenin küçülmesi ve küçük bir dünyaya çekilme hissedilir. Karanlığın yüz kasvetli gözü, alacakaranlık dünyasından bizi ele geçiren bu tekinsiz duygunun yerinde bir ifadesidir.

 

Gece boyunca hareket Karanlık uzayda, sadece belirsiz bir yakınlık bölgesi fark edilebilir. Gece vakti yolda yürürken gözümüzün önündeki elini göremeyecek kadar karanlık olduğunda, bu alanda ancak yolumuzu dikkatlice hissederek hareket edebiliriz.

 

Karanlığın alanı önümde uzanıp gitmez, bana doğrudan dokunur, beni sarar... hatta içime işler, tamamen içimden geçer. Karanlık uzay "opak"tır ve dolayısıyla sırlarla doludur; her şey belirsiz ve gizemlidir. Gündüz mekânının aksine, bu karanlık mekânda insan yalnız kalır.

 

Bir kişiye geniş görünen şey, bir başkası tarafından kısıtlayıcı olarak algılanabilir. Aynı kişide bile, mekan ihtiyacı psikolojik durumuna ve o anki ihtiyaçlarına göre değişir.

 

Mekânın karakteri, ruh halini etkiler ve tersine, mekân da psikolojik durumu etkiler. Binswanger tarafından ortaya atılan ruh hali alanı [gestimmter Raum] kavramı, alana ruh hali karakteri açısından baktığımız anlamına gelir.

 

Renkler, mekân deneyimi üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir. Sarımsı-kırmızı renk insan üzerinde aktif bir etkisi vardır, bize müdahale eder, bizi canlandırır ama aynı zamanda alanımızı daraltır. Mavi ise "bizden uzaklaşır gibi görünür ve etrafımızdaki alanı genişletir. Yeşil, zıt etkilerin birbirini dengelediği ve nötrlüğüyle huzur bulduğu olağanüstü bir renktir.

 

Her iç mekânın, bizi etkileyen ve duygularımızı ele geçirerek bu ruh haliyle uyum sağlayan kendine özgü bir atmosferi vardır.

 

Kaygı çeken kişinin etrafında mekân daralır ve her şey ona daralır.

 

Neşeli bir ruh halindeki birey için uzay genişler. Bu öforik dünyaya kolay, pürüzsüz, düzgün, yumuşak, işlenebilir gibi terimler atfedilir. İyimserin dünyası dar değil, geniştir; şeyler çarpışmaz, ancak yumuşak ve pürüzsüz bir şekilde birbirlerine dokunurlar ve insan içlerinden neredeyse hiç dokunulmamış ve kesinlikle zarar görmemiş bir şekilde geçer.

 

Goethe'nin Faust'unda Mephisto'nun ruhlarının yarattığı görüntüde, karanlık tonozlar kaybolur ve dünya özgür etere açılır; hareket süzülmek, uçmak veya yüzmektir. Bu, ruhsal mekan sorunu, mekanın genişlemesinin içsel birliği ve insanlığın sevinci üzerine belirleyici tezdir.

 

Straus'a göre görsel alan, yönlendirilmiş, ölçülmüş ve amaçlı hareketin alanıdır; akustik alan ise dansın alanıdır. Görsel alanda her şey keskin sınırlarla ayrılırken, akustik alanda ses kaynağından ayrılan ses, uzama nüfuz eder ve onu doldurur, homojenleştirerek yönelimi zorlaştırır. Straus bu alana anlık mekân [presential space] adını verir.

 

Dansta, amaçlı eylem mekânındaki (tarihsel mekân) ileri ve geri gidiş etkileşimi bulunmaz. Dans, yön ve konum değerlerinden arınmış homojen bir mekânda hareket etmektir. Dansçı, tarihsel eylemin akışından çıkmıştır ve mekânla kökten değişmiş bir ilişkiye ulaşır.

 

Dans hareketi, kendi dışında harici bir amaca işaret etmeden anlamını kendi içinde gerçekleştirmesi anlamında anlık bir harekettir. Dansçı, tarihsel eylemin akışından çıkmıştır ve kaderi bilmez.

 

Straus'un iki karşıt mekânsallık kipi (tarihsel mekân vs. patikusal mekân) şemasının, deneyimlenen uzamın tüm olanaklarını tüketmediği ve aynı seviyeye ait olmayan şeyleri bir araya topladığı eleştirisi yapılır.

 

Evin yuva atmosferi, bir ailenin ortak ikametini gerektirir, çünkü ev zorunlu olarak bir ailenin ortak ikamet yeridir.

 

 

İnsanlar mevcut yaşam alanını paylaşmak zorunda kaldıkları için aralarında bir rekabet ilişkisi doğar. Yaşam alanı mücadelesi en küçük alanlardan en büyük alanlara kadar hayatın her alanına nüfuz eder.

 

Sevgi dolu bir birliktelikte, mekân mücadelesi imkânsızdır, çünkü sevgi ve güç veya kuvvet birbirini dışlayan kavramlardır. Âşıklar, sürekli olarak birbirleri için alan, genişlik ve özgürlük yaratırlar. Bu, bireysel mekanın teslim edilmesiyle bireysel mekanın 'sınırsız' artması gibi tuhaf bir olgudur.

 

Sevgi dolu birlikteliğin mekânı, sevgiyle yaratılacak ortak yuva olarak adlandırılacaktır. Âşıklar için mesele, ortak bir yaşam planı olarak tasarladıkları ve gerçeğe dönüştürdükleri somut bir yuvanın inşasıdır. Mekân burada, yaşanacak mekân ve ikamet edilecek mekân anlamına gelir.

 

Goethe'nin bir ifadesinde şöyle denir: Bana göre tarla, orman, kaya ve bahçe / her zaman sadece bir boşluktu ve sen, sevgili, / onları bir yer haline getirin. Bu, evin temellerini atarak ortak bir yaşam alanı yaratmakla ilgilidir.

 

Dostça işbirliğinde, ortak mekân yaratımı gerçekleşir; örneğin profesyonel çalışma alanı başından beri ortak bir mekandır. Birlikte çalışmak, gerçekten de yeni bir yaşam alanı yaratır.

 

İnsan Yaşamının Mekânsallığı

İnsanın uzayda konumlanma biçimi, uzaydaki şeylere tepki veren bir özne olması nedeniyle, amaçlı bir uzayın tanımıdır. Uzaydaki burada, tüm uzamsal koşulların mesafe ve yönle ilişkili olduğu bulunamayan merkez olarak kalır.

 

İnsan, uzayda hareket ettiğini ve uzayı hareketsiz bir şey olarak ele aldığını söyler. Mekân, kendimi içinde bulduğum bir tür ortam haline gelir ve bir nesne ile bir görme biçimi arasında bir aracıdır.

 

Mekân duyumunun biçimleri, insanın tüm yaşam duyumlarıyla yakından bağlantılıdır. Heidegger, insanın dünyada-varoluşunu fırlatılmış-olmak olarak nitelendirir; bu, insanın kendisine yabancı, düşmanca ve tekinsiz bir ortama atıldığı anlamına gelir. Oysa Bachelard, insan ‘dünyaya atılmadan’ önce, … evin beşiğine yatırılır der.

 

İkamet, belirli bir yere ait olmak, orada kök salmış ve kendini orada evinde hissetmek anlamına gelir. Merleau-Ponty'de ikamet etmek sözcüğü, insanın dünyayla bir bütün olarak ilişkisini tanımlamada anahtar bir sözcük haline gelmiştir. Ruh, bedende ikamet eder; bu bir tür enkarnasyondur.

 

Geleneksel dilde mekân, kişinin sahip olabileceği veya sahip olamayacağı bir şeydir. Üç mekân kavramı ayırt edilmelidir: nesnel mekân, kasıtlı mekân ve kişinin sahip olduğu mekân.

 

İnsanın ihtiyaç duyduğu ve belirli bir durumda sahip olduğu veya sahip olmadığı alan, hareket alanı veya ‘Lebensraum’udur [yaşama alanı]. Bu alan, bireysel alan olarak adlandırılır ve kişi tarafından duvarlar veya surlar aracılığıyla dış dünyadan korunur ve ayrılır.

 

Bireysel mekânın üç biçimi vardır: kişinin kendi bedeninin alanı, kişinin kendi evinin alanı ve genel olarak kapalı alan (serbest alan).

 

Beden, mekânı deneyimleyen öznenin örgütlenmesine aittir ve aynı zamanda mekânsal olarak genişlemiş bir oluşumdur; uzaydaki buradanın ancak bedenimin boyutlarının şartlandırdığı belirsizlikle bulunabileceğini söylemeliyiz.

 

Saf bilinç için beden hiçbir bireysel mekân kaplamaz; mekân ancak bedenin ötesinde başlar. Acı veya hastalık gibi sınır deneyimleri, vücudumun açık bilincime uzamsal bir oluşum olarak girmesini sağlar.

 

Bedenimde enkarne olduğumuzu söylediğimizde, bu, insanın bedeninde cisimsel ve dolayısıyla mekânsal hale geldiği, mekânla olan aynı gizemli ilişkinin farklı bir tanımıdır.

 

Evin iç mekânı ile dış mekânı farklıdır; evde attığımız adımlar, ortak bir mesafe oluşturmak için sokakta atılan adımlara eklenemez.

 

İnsan evle doğrudan bir özdeşleşme yaşar; evi bir dereceye kadar genişletilmiş bir beden olarak görülebilir. İnsanın evinde enkarne olması, evin, insanın doğasının bir ifadesi haline geldiği anlamına gelir.

 

Evin içinde, insanın gergin dikkat duygusuna ihtiyacı yoktur; özne ile nesne arasındaki gerilim gevşer ve mekânsal ilişkilerin istemli karakteri de gevşer.

 

Hayvan ve onu çevreleyen mekân bir birlik, bir bütünlük oluşturur. Biyologlar, bir hayvanın belirli yaşam alanını belirtmek için bölge kavramını ortaya atmıştır. Ev, hayvansal alanda da bahsedilir ve hayvanın dinlenip uyuduğu, azami izolasyon yeri olarak belirlenir.

 

Zaman yıkıcı ve geçicidir. Ancak uzayda korunuyoruz; uzay, uçsuz bucaksız uzay, varlığın dostudur. Somut olarak deneyimlediğimiz uzay, sonsuzluk hakkındaki tüm bilgimize rağmen, doğası gereği bizim için her zaman sonlu kalmıştır.

 

Minkowski'nin yankı kavramı, uzayın kendisinin sınırsızlığa yayılma hissini engelleyen yankısal bir karaktere sahip olduğu anlamına gelir. İnsanın mekânda enkarne olması veya mekânda ikamet etmesi, kendisini orada bir durumda bulmasından ibarettir.

 

Dansın şimdiki zaman alanında, özne ile nesne arasındaki gerilimin ortadan kalktığı, mekânla kökten değişmiş bir ilişki vardır. Bu alan, bilincimizin oluşumundan sonra bile içinde yaşadığımız destekleyici temel katmanı oluşturur.

 

Özet ve beklentiler

İnsan mekânsallığının modifikasyonları arasında dört ardışık biçim ortaya çıkar:

1. Mekâna karşı saf bir güven, çocuksu bir sığınak hissi.

2. Bir evsizlik veya yurtsuzluk hali (mekânın tekinsizliği).

3. Bir ev inşa ederek güvenliği yeniden sağlama görevi (korunaklı bir iç mekân yaratılması).

4. Sabit bir yuvaya çekilmenin üstesinden gelmek ve genel olarak genel mekân olan bir mekânda nihai bir güvenliğe yeniden kavuşmak.

 

Bachelard'ın mutlu bir alan üzerindeki odak noktasının haklı olduğu savunulur. Düşman mekân deneyimi, ancak mutlu mekânların tamamlanmış analizinden sonra anlaşılabilir. Bachelard'a göre, İnsan ‘dünyaya atılmadan’ önce, … evin beşiğine yatırılır.

 

Gerçek ikamet, üç gereklilik halinde özetlenir:

1. Uzayda belirli bir yere yerleşme, orada kendini sağlam bir şekilde kurma ve kendine özgü bir güvenlik alanı yaratma zorunluluğu.

2. Kişinin kendi iç alanında izole olma tehlikesine karşı, tehdit edici ve tehlikeli dış mekanların bile hayata tamamen dahil edilmesi zorunluluğu.

3. Kişinin evinde otururken aynı zamanda kendini daha geniş bir mekan bütünlüğüne emanet edebilmesi.

…