İcra Ortamları Bakımından Girsun Yöresi Kemençecilik Geleneği

Abanoz Küçük - İcra Ortamları Bakımından Girsun Yöresi Kemençecilik Geleneği

Bilinen en eski icracısı 1829 doğumlu Tuzcuoğlu olan gelenek, söz ve müzik odaklı üretimine günümüzde de devam etmektedir.

İcra ortamları: yayla şenlikleri, otçu göçü şenlikleri, mayıs yedisi şenlikleri (hıdırellez), iş yapılan ortamlar (imeceler), nişan, kına, düğün törenleri, eğlence mekânları (kahvehaneler, meyhaneler) ve elektronik kültür ortamları…

…kemençecilik geleneği ve ona benzer geleneksel yapılar varlıklarını dinleyici-izleyici kitlesine borçludurlar. Dinleyici-izleyici kitlesi tarafından itibar görmedikleri takdirde varlıklarını devam ettirmeleri mümkün değildir (s. 1847).

Yayla yolculuğu, kemençecilik geleneğinin en önemli icra alanlarından biri olmasının yanında yöresel ezgilerin oluşumunda da doğrudan etkilidir.

Giresun’da yapılan en önemli yayla şenlikleri olarak Sis Dağı, Kümbet ve Bektaş Yayla Şenlikleri karşımıza çıkmaktadır.

Bu şenliklerde kemençeci, törenin lideri konumundadır (s. 1848).

Otçu göçü şenlikleri bağlamında ortaya çıkan türkülerde ezginin hızlılığı dikkati çekmektedir.

Görele ahalisi, her yıl Mayıs ayının 7, 17 ve 27’sinde Derekulağı denilen yerin etrafında kayıklarla yedi defa döner ve yıkanırlardı. Bu belirli günlerde hasta olanlar hastalıklarına şifa, dertli olanlar dertlerine deva bulmak için, olmayanlar da dert görmemek için köylerden çoluk-çocuk, yeni elbiselerini giyerek kadınlı-erkekli yola dizilirlerdi.

“Derekulağı” yedi defa dönülerek geri gelinince hemen yerden yedi çift ve bir tek taş alınarak denize atılırdı. Böylece, dertlerini denize attıklarına inanırlardı. Daha arkalarına bakmadan köylerinin yolunu tutarlardı (s. 1850).

İmeceler, “bel, ekin, ot, mısır toplama, mısır soyma, fındık soyma, odun etme, elma toplama” vb. konusuna göre adlandırılırdı.

Bu imecelerin başında, “haylakçı/meymar” diye anılan bir kişi bulunur ve düzeni sağlardı (s. 1851).

Kemençecilik geleneğinin en önemli icra ortamı düğünlerdir.

Geçmişte üç gün süren köy düğünlerinin yerini günümüzde 4-5 saat süren salon düğünleri almıştır (s. 1852).

Geçmişte Görele’deki Çürükeynesil kahvehanesinin üstat icracıların uğrak mekânı olduğu bilinmektedir.

Eskiden Çürükeynesil kahvehanesinde kemençeçi Halil Kodalak (Karaman) ve Hacı Ali Özdemir sürekli kemençe çalarlardı.

Günümüzde bu durum kısmen de olsa devam etmektedir. Dostlar Kıraathanesi ve Kardelen Kıraathanesi… (s. 1853)

---

Küçük, Abanoz. (2017), İcra Ortamları Bakımından Girsun Yöresi Kemençecilik Geleneği, INES 2017, II. Uluslararası Akademik Araştırmalar Kongresi, 18-21 Ekim 2017 Antalya, Bildiriler Kitabı, (s. 1847-1855), Çizgi Kitabevi, Konya