Bütün Yönleriyle Giresun İli

Ayhan Ataç - Bütün Yönleriyle Giresun İli

İlin en yüksek tepeleri

Abdal Musa Tepesi 3.330 m

Cankurtaran Tepesi 3.278 m

Gâvurdağı Tepesi 3.248 m

Karagöl Dağları üzerindeki Karataş Tepesi 3.107 m

Küçükkor Tepesi 3.044 m

Şebinkarahisar, Alucra ve Çamoluk ilçelerinin yer aldığı ilin güney kesiminde yükselti 1.000-1.500 metre aralığındadır. Bu bölge Kelkit vadisine dönüktür. 

Akarsu ve Göller

Akarsular

Merkez ilçede Aksu (60km), Batlama (40 km.) Büyükgüre (20 km.) ve Küçükgüre (15 km.), Bulancak ilçesinde Pazarsuyu (70 km.) Tirebolu ilçesinde Harşıt (140-150 km.) Espiye ilçesinde Gelevera (70-80 km.) Yağlıdere ilçesinde Yağlıdere (70 km.) ırmaklarıdır.

Giresun tinde göllere pek rastlanmaz ancak, yüksek kısımlarda buzul gölleri bulunur. Bunların en önemlisi Giresun Ordu ve Sivas illerinin birleşme noktasına yakın Karagöl Dağları'nın doruğundaki Karagöl krater gölüdür.

İklim

Bölgenin orta kesiminde Giresun Dağları'nın kuzey yamaçlarına yayılan ve bir bölümü ile de Kelkit Havzası'na sarkan il alanında değişik iki ana iklim özellikleri görülmektedir. İlin büyük bölümünü kaplayan Karadeniz'e bakan kısmı, ilik ve yağışlı iklim özellikleri gösterirken, Kelkit Havzası'na giren bölümü Kara iklimi özellikleri göstermektedir.

Bölgede kültür bitkileri olarak, mısır, patates, fasulye, fiğ, çay, tütün, fındık ve turunçgillerle, çeşitli sebzeler ve meyveler yetiştirilmektedir.

Bol yağış alan kuzey kesimde bitki örtüsü zengindir. Bu kesimde 600 metre yüksekliğe kadar fındık ve diğer meyve ağaçları ile genellikle yapraklarını döken ağaçlar yer alır. Bu arada kızılağaç, akçaağaç, kayın, gürgen, meşe, ıhlamur, kestane gibi ağaçlar sayılabilir. 800-2000 metre yükseklik arasında ibreli ağaçlardan sarıçam, ladin, dişbudak, köknar, gürgen, meşe gibi ağaçlara rastlanır.

Orman örtüsünün altında genellikle orman gülü, çalıçileği, ılgın, karayemiş, defne ve şimşir gibi bodur ağaçlar bulunur. Toprak üstü florası ise sürünücü otsu ve soğanlı bitkiler ile mantarlardan teşekkül eder (s. 10).

…kurt, çakal, yaban domuzu, bıldırcın yabani ördek yabanı kaz, kuğu kuşu kartal atmaca, akbaba, keklik, sülün ve birçok diğer av hayvanları yörede bulunur.

Turizm Potansiyeli

Şehir merkezinde, sahile motor ile 20 dakikalık uzaklıkta yerleşim alanı olmaya uygun (35 dönüm) tarihi yapısı bulunan ve Doğu Karadeniz'in tek adası olan Giresun (Aretias) Adası başlı başına turizm potansiyelidir. Coğrafi konumu ile ılıman ikliminin her tür turizme uygun oluşu, tarihsel zenginlikleri ve doğal güzellikleri yanında dünyanın en kaliteli fındığının Giresun'da yetişmesi, el sanatları, balıkçılığı avcılığı ve yaylaları ilin zenginlikleridir.

Bugünkü Giresun şehri, Pontus Kralı l Farnıakes’in Karadeniz sahillerinde Yunan sömürgeciliğine karşı bir nevi İranlaştırma hareketleri yürütüp Kerasus halkını, eski adı Farnakiya olan Giresun'a yerleştirmesiyle oluşmuştur. Giresun'un Türkleşmesinde çeşitli Oğuz Boylarının etkisi görülmüşse de en fazla Çepnilerin etkisi hissedilir.

Kelkit vadisinde yaşayan Çepniler, 1277'den itibaren bu bölgede faaliyette bulunmuşlardır. 1348'de Erzincan, Bayburt, Akkoyunlu Türkleri ile ittifak kurarak Trabzon'a akınlar düzenlemiş ve 1350'den itibaren de Harşit vadisini ele geçirmişlerdir.

Kültürel Varlıkları

Kıyıdan 1 mil açıktaki Giresun Adası, Doğu Karadeniz'in insan yaşamaya elverişli tek adasıdır. "Aretia," "Aretias," "Area," "Argos" ve Chalceritis" adları ile mitolojiye geçmiştir.

Ada'daki surların yapımındaki taş işçiliği, Giresun Kalesi ile aynı tekniği taşımaktadır. Pontuslular dönemine ait olduğu en gerçekçi ihtimaldir.

Ada, bir söylenceye göre, Giresun'un güney doğusundaki Gedikkaya'dan kopan bir parçanın denize yerleşmesi ile oluşmuştur (s. 23).

(Kale’yi) Pontos Kralı 1. Farnakes'in yaptırdığı sanılmaktadır. Kalenin altında (…) 1500 kişiyi muhafaza eden büyük mağaraların var olduğu söylenmektedir.

Seyyid Vakkas türbesi Peygamber soyundan olduğu sanılan Fatih Sultan Mehmet zamanında Giresun'un alınmasında şehit düşmüş bir uç beyine aittir.

Meryem Ana adına Hıristiyanlığın bölgemizde yeni yayılmaya başladığı yıllarda yapılmış olan kaya gömütü Meryem Ana gizli geçidinde Kufa Kuyusu'na açıldığı, ayrıca tapınağın üç katlı olduğu ve şifahane olarak kullanıldığı söylenir.

Şebinkarahisar kalesi, şehirden 160 metre daha yüksektedir. İç kale ve dış kale olarak iki bölümden müteşekkildir.

Bulancak, Acısu yolunda dereyi takiben 300 m. kadar ileride eski devirlere ait mağaralar bulunmaktadır.

Piraziz'de Ali Dede Köyü Hıdırellez Tepesi Mevki'ndeki Ali Dede Höyüğü'nde bir geyik heykeli bulunmuştur.

Görele'de 1918 yılındaki Rus - Osmanlı harbinde Rusların mağlup olduğu Haç dağındaki Kanlıdere muharebe yeri, Görele yerleşmesine 6 km. uzaklıktadır.

Eynesil kalesi ilçenin en eski eseri olup birinci derece arkeolojik sit statüsündedir.

Şebinkarahisar ismi Şabeynkarahisar'dan gelmektedir. Yörede şap madeninin çokluğu bu ismin oluşmasına neden olmuştur.

Yayla şenliklerinin temelinde Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yaygın bir gelenek olan "Otçu Göçü" yatmaktadır.

Cenikliler (köy ve şehirde oturanlar) yorgunluklarını atmak ve eğlenmek için genellikle Temmuz ayı içinde yaylalara yaptıkları toplu gezi ve ziyaretlerine "Otçu göçü" denir. Zaman olarak mısır otunun alınması ile fındık toplamaya başlama arasında kalan 15-20 günlük boşluktur (s. 43).

İnişdibi Köyü'nde çıkan maden suyunun böbrek ve karaciğer hastalıklarına iyi geldiği söylenmektedir.

Şebinkarahisar’ın iç kesimlerde geleneksel giysiler yaygındır. Karadeniz genelinde olduğu gibi Giresun'da da peştamal, kadın giyiminin değişmez öğeleri arasındadır.

Günümüzde Giresun Halkı zamanın şartlarına göre giyinmektedir.

Manilerin konuları genellikle halkın geçim kaynağını oluşturan, fındık, mısır gibi geleneksel ürünleri ile ilgilidir.

Sözlü Kültür Ürünleri

(Atasözleri)

Dal ağacı gösterir

Çok karınca deveyi öldürür

Atası neyse ötesi odur

Horana giren terler

(Bilmece)

Allah'ın işi Böğründe dişi (Mısır)

El Sanatları

Tamzara dokumacılığı ile adlandırılan dokumalarda pazar için üretime yöneldiğinden eski biçimlerini yitirmiştir.

Eynesil ve Örende "dastar" denilen kilimlerin dokumacılığı yaygındır.

Alucra'da kilim, cecim (cicim) dokumacılığı yaygındır.

Giresun işi bakır ibrik ve güğümlerde eski el sanatlarındandır. Konik yapılı ibriklerin gövdesi dövme bakırdandır. Tutacak ve kopacak bölümleri de pirinçten yapılarak gövdeye eklenmiştir.

Görele'de eskiden köylerde bulunan tezgâhlarda şayak ve şal cinsi kumaşlar dokunurken, bugün önemini yitirmiş bulunmaktadır. Görele'deki eski bir el sanatı da şimşir kaşık yapımı olup, halen sürdürülmektedir.

Halk Oyunları

Horon

a) Sallama

b) Dik Horon

c) Sık Horon (Sıksaray)

Karşılama

a) Çeçen Kızı

b) Metelik

c) Üç Ayak (Karahisar)

d) Çandır Tüfekli

Halay benzeri oyunlar

Tamzara

Rum Diki

Üç ayak

---

Ataç, Ayhan. (2000), Bütün Yönleriyle Giresun İli, Mezuniyet Tezi, KKTC Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa