Samsun Şehri Kuruluş Yeri, Nüfus ve Kentsel Gelişim Özellikleri

Cevdet Yılmaz - Samsun Şehri Kuruluş Yeri, Nüfus ve Kentsel Gelişim Özellikleri

Samsun şehrinin kuruluşunda ve gelişmesinde en önemli faktör "bulunduğu yer"den kaynaklanmaktadır.

Mekân olarak yatay yönde büyüme ve yayılma dışında Samsun şehri tarih boyunca hiç yer değiştirmemiştir.

Samsun şehri tarih boyunca Aminsos, Amisos, Enete, Sampson, Simisso, Pompeiopolis gibi değişik isimlerle anılmıştır (s. 362).

Şehir her ne kadar tarih boyunca çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmışsa da, idarî veya önemli sayılabilecek bir merkezi haline gelememiştir.

19. Yüzyıl ortalarında, Karadeniz'in buharlı gemilere açılması kentin ekonomik yönden canlanmasına yardımcı olmuş, yüksek kaliteli tütün ekiminin Bafra çevresinden başlayarak Samsun yöresine yayılması kent nüfusunun artmasında etkili olmuştur.

1927'de yapılan ilk sayımda şehrin nüfusu, hemen hepsi Türk-Müslüman olmak üzere kent nüfusu 30.372 kişiye ulaşır…

1950'li yıllara kadar kentsel gelişim içinde, kamu binaları ve merkezi iş alanı hariç, binaların yapısına bakıldığında, bunların; büyüklü küçüklü bahçeler içerisinde veya doğrudan cadde ve sokağa nazır arsalar üzerine inşa edilmiş oldukları görülmektedir. Meskenler genellikle bodrum üzerine iki veya üç kattan meydana gelmekte olup, çoğunlukla dolma, kâgir, ahşap veya alt katı kâgir diğer katları ahşap veya dolma tarzında inşa edilmişlerdi. Kâgir binalar taş veya tuğladan olup bunların da bir kısmı sıvalı, bir kısmı da sıvasızdı (s. 369-370).

Şehir merkezinde sıkışan nüfus ilk olarak Kalyon Burnu'nu aşıp batıda Atakum'a doğru harekete geçmiş, üniversitenin konumu da bunda büyük rol oynamıştır. Atakum kısa zamanda 100.000 nüfusu geçmiştir…

Samsun daha şimdiden 50 km uzunluğunda tek merkezli çizgisel bir kent haline gelmesi ulaşımda çözülmesi zor problemler doğurmakta ve böyle giderse daha da doğuracaktır. Kent en kısa zamanda çok merkezli hale getirilerek akşam sabah saatlerinde trafiğin tek yönlü akışı dengelenmelidir. Kentteki varlıklı kesimin kırsal alanlara doğru gelişigüzel yayılımı kontrol altına alınmalıdır.

---

Yılmaz, Cevdet. (2011), “Samsun Şehri Kuruluş Yeri, Nüfus ve Kentsel Gelişim Özellikleri,” Samsun Sempozyumu 13-16 Ekim Samsun, Bildiriler Kitabı, Cilt: 2, s. 361-377, Samsun 2012