Vezirköprü İlçesinde Toponomik (Yer Adlarıyla İlgili) İncelemeler

Mücahit Yıldırım, İhsan Bulut, Kemalettin Şahin - Vezirköprü İlçesinde Toponomik (Yer Adlarıyla İlgili) İncelemeler

Yapılan çalışmada Vezirköprü'de kullanılan yer ve mevkii adlarının konmasında doğal ve beşeri coğrafya faktörlerinin oldukça etkili olduğu tespit edilmiştir. Özellikle yörede doğal coğrafya özelliklerinden yer şekilleri, bitki tür ve adları ile kayaç özellikleri ile ilgili adlar yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Yine kişi adları, ekonomik faaliyet ve hayvan adları ile ilgili yer ve mevkii adları da yaygın olarak kullanılmaktadır (s. 969).

Vezirköprü ilçesi, 1000 ila 2000 m. yükseklikteki genelde ormanlarla kaplı dağlarla çevrilidir (s. 970).

Her çeşit tahıl üretimi yanında sebze ve meyvecilik gelişmiş durumdadır.

Evliya Çelebi Seyahatnamesi'ne göre kasabanın adı "Şinder" dir. Şin kelimesinin kelime anlamı ise bölgeye Filistin dolaylarında yaşamış olup buraya gelen Amelika lisanına göre "Köprü" dür. Buna göre kasaba temellerinin Etiler zamanında atıldığı anlaşılmaktadır. Selçuklu zamanında Sultan Mesut tarafından şehir ikinci defa kurulunca vakıfnamelerde de yazılı olduğu üzere "Gedekara" adını almıştır.

Gedekara kasabasının Köprü köyünde şehzade ve paşalar için bir köşk yaptırılınca Köprü köyünün kıymeti artmış ve Yavaş yavaş Gedekara ismi telafuzdan uzaklaşarak kasaba için Köprü ismi kullanılmaya başlanmıştır (Samsun İli Yıllığı, 1967: 389). (İlçe vezir ve paşaların uğrak yeri olur)

Arnavutluk'ta doğan Mehmet Paşa da sarayda çeşitli görevler yaptıktan sonra sipahilik göreviyle Köprü'ye gelir ve buraya yerleşir. Çocukları Fazıl Ahmet Paşa ve Fazıl Mustafa Paşa da burada dünyaya gelir ve burada yetişirler. İşte Osmanlı imparatorluğu'nun bir dönemine damgasını vuran Mehmet Paşa ailesinin kaldığı ve yetiştiği yer olan Köprü kasabası, bundan sonra "Vezirköprüsü" adını alır (s. 972).

(Yer adlarında) Kullanılan Yar, Sivri, Tepe gibi kelimelerin çokluğu, arazinin ne kadar engebeli ve dik olduğunu gösterirken, Meşe, Çam, Çal, Kavak, Uzunağaç, Bük gibi kelimelerin çokluğu da büyük oranda orman ve fundalıklarla kaplı bir arazi yapısının mevcut olduğunu ispatlamaktadır.

Yörenin zengin bir tarihinin olması ve birçok değişik yerden buraya gelen insanların çok ve etkin olması nedeniyle birçok kişi adı ile anılan yer adına rastlanmaktadır.

Bitki tür ve adlarından kaynaklanan köy ve mevkii adı sayısı 81'dir. Ardından 63 adet kullanımıyla yer şekilleri ile ilgili köy ve mevkii adı gelmektedir. Sularla ilgili köy ve mevkii adları ile hayvan isimleri ile ilgili köy ve mevkii adı sayısı 39 olup birbiriyle eşittir. Bunların ardından 34 adet köy ve mevkii adıyla kayaçlarla ilgili yer adları kullanılmaktadır. Topoğrafik yer adları 23, yön adları 18, toprak ile ilgili yer adları 15, klimatolojik yer adları 9 ve rüzgârla ilgili kullanılan yer adları ise 7 tanedir (s. 973).

64 adet köy ve mevkii adı kişi adlarından kaynaklanmaktadır. Kişi adlarını 38 adet kullanımla ekonomik adlar takip etmektedir.

Eski Yerleşme Yeri İle ilgili Adlar

Karacaören, Bahçekonak, Eğrikale, Kalekıranı, Saraylı, Gömlekhisar, Saraycık, Örencik, Akören, Ören tepesi, Büyükkale, Kale tepesi, Küçükkale, Büyüksaraycık, Tekke tepesi, Gâvur kayası, Gâvur harmanı, Gâvurun damı mevkii, Halkahavli

---

Yıldırım, Mücahit ve Bulut, İhsan ve Şahin, Kemalettin. (2011), “Vezirköprü İlçesinde Toponomik (Yer Adlarıyla İlgili) İncelemeler,” Samsun Sempozyumu 13-16 Ekim Samsun, Bildiriler Kitabı, Cilt: 2, s. 969-377, Samsun 2012