Ağız Araştırmaları İç Göç Sorunu, Samsun Örneği

Mehmet Aydın - Ağız Araştırmaları İç Göç Sorunu, Samsun Örneği

Anadolu ağızları ile ilgili çalışmalar 19. yüzyılın sonlarında başlamıştır.

Anadolu ağızları üzerindeki araştırmaların daha verimli olan dönemi 1940 yılından sonra başlar.

Ağız araştırmalarında Türkiye'deki içgöçlere vurgu yapılmamıştır.

Ağızlar standart dil gibi okullarda öğretilmez ve çeşitli ölçülerde de olsa standart dilin baskısı altındadır.

"Türkiye'de köylerden kentlere doğru içgöçün başladığı, doruklarına ulaştığı ve sonra yavaşladığı dönem 1950-1985 arasındaki 35 yıldır.” (Akşit, 1998: 25)

'İtme' nüfusun yaşadığı kırsal yerleşim alanlarının göçe yol açan, göçü doğuran şartlarıdır. Toprak yetersizliği, geçim sıkıntısı, nüfus artışı, gelenek ve törelerin baskısı, sosyo-kültürel etkenler vb. kırsal yerleşim alanlarının nüfusu iten etkenleridir" (Gürbüz, 2006: 211). "Bunun tersine 'çekme etmenleri' gidilen yerlerin göçmenleri çeken özellikleridir; örneğin gelişen emek pazarı, daha iyi yaşama koşulları ve düşük nüfus yoğunluğu başka bölgelerdeki göçmenleri çekebilmektedir" (Giddens, 2008: 570).

Samsun'a Göçler

Tarihsel süreç içinde göç çeşitlerinin neredeyse tamamı Samsun'da görülmüş ve yaşanmıştır. Bunlardan muhaceret ve mübadele gibi göçler tarihte kalmış, buna karşılık mevsimlik göçler, kırdan kente göç, iller arası göç ve yurtdışına göç bütün hızı ile devam etmektedir." (Yılmaz, 2007: 291).

Samsun ve ilçelerinde yerli nüfusun yanında kabaca üç göçmen grubundan söz edilebilir.

1.Samsun ve ilçelerine Cumhuriyetten önce Kırım ve Kafkaslardan gelen göçmenler.

2.Cumhuriyet'ten hemen sonra yapılan büyük mübadele ile Samsun ve ilçelerine yerleştirilen Balkan mübadilleri.

3.Samsun ve ilçelerine 1950'li yıllardan sonraki süreçte yakın illerden gerçekleşen içgöçler sonucu yerleşenler.

Metin içi kaynaklar

Akşit, Bahattin (1998). "İçgöçlerin Nesnel ve Öznel Toplumsal Tarihi Üzerine Gözlemler Köy Tarafından Bir Bakış", Konferans Türkiye'de içgöç Bolu Gerede 6-8 Haziran 1997, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul 1998.

Giddens, Anthony (2008). Sosyoloji, Yayıma Hazırlayan: Cemal Güzel, Kırmızı Yayınları, İstanbul.

Gürbüz, Şefika (2006). "Kırdan Kente Zorunlu Göçün Nedenleri ve Sonuçları", Uluslararası Göç Sempozyumu Bildirileri, Zeytinburnu Belediye Başkanlığı Yayını, İstanbul 2006, s. 211-214.

Yılmaz, Cevdet (2007). "Samsun ilinde Nüfus Hareketleri", Geçmişten Geleceğe Samsun 2. Kitap Editör: Cevdet Yılmaz, Samsun, s. 295-322

---

Aydın, Mehmet. (2011), “Ağız Araştırmaları İç Göç Sorunu Samsun Örneği,” Samsun Sempozyumu 13-16 Ekim Samsun, Bildiriler Kitabı, Cilt: 1, s. 363-366, Samsun 2012