Selim Mazlum - Onların Hikâyesi

Selim Mazlum - Onların Hikâyesi - YLT

Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2013

Bu tez çalışması Köy Enstitüleri, ilkokul öğretmeni yetiştirmek üzere 17 Nisan 1940 tarihli yasa ile açılmış, Türkiye'ye özgü bu eğitim projesini ve kurucularından İsmail Hakkı Tonguç’un yaklaşık 10 yıl süren çalışmalarını anlatmaktadır.

Köy Enstitüleri İlkokullara öğretmen yetiştirmek üzere 17 Nisan 1940 tarihli ve 3803 sayılı Kanun ile açılmış okullardır.

Türkiye'nin her yanında ilkokullara öğretmen yetiştirmek üzere açılmış okullardır.

İlerleyen yıllarda da, daha önceleri sıkı sıkıya bağlı olduğu "iş için iş içinde eğitim" ilkesinden uzaklaştırıldı. Komünizmin aşılandığı görüşü yaygınlaştı.

Önceleri yaratıcılığın ön plana çıktığı eğitim anlayışının yerine giderek geleneksel, ezberci eğitimin yerleştiği öğretmen okullarına dönüştürülerek 1954'te kapatıldılar.

Bu kurumlar, Anadolu insanın bağnazlıktan kurtarıldığında nasıl yaratıcı ve üretici yurttaşlar olabileceğinin kanıtıdır (s. 1).

…bu kurum, süreç içinde kapanmasına karşın, BM Unesco tarafından 1960’lı yıllarda tüm gelişmekte olan ülkelere tavsiye edilen bir eğitim modeli olmuştur (s. 3).

Tonguç, Silistre’nin Totrakan kasabasına bağlı Tataratmaca köylülerindendir.

Tonguç ilk erkek çocuk anlamına geliyor.

…ailesi onu liseye dek okutabildi.

İstanbul’a gelmeyi başardı…

Maarif Nazırı Şükrü Beyin karşısına çıktı, okumak istiyordu,

Kastamonu’ya gönderildi. Oraya alışamadı, İstanbul’a dönerek, öğretmen okulunu 10 Eylül 1918 günü bitirdi.

Pedagoji öğrenimi için Ettlingen’e gitti.

Almanya’dan döndükten dört ay sonra Eskişehir Erkek Öğretmen Okulunda Resim-El İşleri öğretmenliğine atandı. Ancak 18 Temmuz 1921 günü Eskişehir’in düşmesi nedeniyle yarıda kalan öğrenimini tamamlamak için ikinci kez Almanya’ya gitti.

Almanya dönüşü Milli Eğitim bakanlığı Ders Araç ve Gereçleri Müzesi Müdürlüğü’nün kurulmasında katkısı oldu. Elişleri Rehberi kitabını hazırladı.

1932-33 ders yılında Gazi Eğitim Enstitüsü Resim-İş şubesini kurdu.

Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan iş başına geldiği günden başlayarak eğitim sorunlarının çözümünü sağlayacak kişileri aramaktaydı. İşte İsmail Hakkı Tonguç’ta bunlardan biriydi.

Köy Eğitmen Kursları açılmalıydı.

Köy Eğitmen Kursları ve ardından deneme amaçlı açılan dört Köy Öğretmen Okulu, Türkiye’nin dört bir yanında, yirmi bir yerde yapıları yükselecek Köy Enstitüleri’nin yolunu açacaktı.

Tarım, demircilik, marangozluk, yapıcılık, çocuk bakımı, dikiş, dokuma işleri, arıcılık, bağcılık da öğrenen öğretmenin yanı sıra köye gerekli sağlıkçı, ebe gibi diğer elemanların da yetiştirileceği bu yeni kurumlara Köy Enstitüleri adı verilmiştir.

Savaş bittiğinde, ABD’nin Truman Doktrini ile başlatılan “yeni dünya düzeni ve anti Sovyet” politikası CHP’yi etkiler, sağın, toprak ağalarının parti içindeki saldırılarının etkisiyle Yücel ve Tonguç görevinden ayrılmak zorunda kalır.

24 Mayıs 1948’de çıkartılan yasayla Köy Enstitüleri “iş için, iş içinde eğitim ilkesinden uzaklaştırılır. Tonguç’un yıllar önce söylediği “ kaçınılması gereken kitabi eğitim ve amaçsız okullar” geri gelir.

Kapatılıncaya dek (1940-1946 yılları) 15,000 dönüm tarla tarıma elverişli hale getirildi.

750,000 yeni fidan dikildi.

1,200 dönüm bağ gerçekleşti.

100 km. yol yapıldı.

Kapatıldığı 1954 yılına dek Köy Enstitülerinde 1308 kız ve 15,943 erkek toplam 17,341 köy öğretmeni yetişti.

İçlerinde Fakir Baykurt, Talip Apaydın, Mahmut Makal, Mehmet Başaran, Pakize Türkoğlu ve Dursun Akçam gibi yazarlar, bilim ve düşün adamları Köy Enstitüleri’nden çıktı.

…