Kavak İlçesinde Tirit Geleneği

Necati Menek, Ersin Erge, Şefik Sezgin - Kavak İlçesinde Tirit Geleneği

Kaz Tirit yemeği toplumsal bir olaydır. Çünkü sadece aile içinde yenilen bir yemek türü değildir. Özellikle ilçemiz köylerinde kaz; akrabalarla, aile dostlarıyla bir araya gelinmesine sebep olur ve ortak değerlerin yüceltilmesi ve paylaşılmasına değer katar.

Kaz yetiştiriciliği

Anaç kaz seçimi dönemi Kasım-Aralık ayıdır. Anaç bir önceki yıl seçilir ya da besice en güçlü olan tercih edilir.

…bir anaç kaz, ortalama 9 -15 adet arasında yumurta üretir.

Kuluçka dönemi, (…) 52 gündür.

Şubat, Mart ayları "Badik" dönemidir. Yumurtadan yeni çıkan kaz yavrularına halk arasında "badik" tanımlaması yapılır. Badik yumurtadan çıkmasından sonra otlarla döşeli sıcak bir ortamda besiye alınır. Badik besimi, badik otu yardımıyla yapılır. Badik otunu evin genç kızları şarkılarla türkülerle köyün meralarından toplarlar. Badik otu bıçakla ince şekilde doğranır, içine mısır unu katılarak, ızgaralı çitler haline yapılmış ağaç yunağına konur ve badiklere yem ikramı yapılmış olur.

Badikler yaklaşık 1 ay sonra otlatmaya çıkarılır. …kazlar bağ, bahçe ve tarladaki yabani ve zararlı otları tüketerek, bağ ve bahçenin ıslahına katkı sağlar.

Kaz tirit yemeği için kaz, özellikle Kasım, Aralık, Ocak ve Şubat aylarında besiye alınır. Besi, mısır ve buğday yarması ile yapılır. Bu dönemde kazın hareketsiz kalması önemlidir.

Kaz Kesildikten sonra tüyleri iyice temizlenir. Kanatları, pişileri yağlamak amacıyla saklanır. Kazın yağı bir bıçakla yüzülerek alınır.

Pişen kaz eti kemiklerinden alınarak küçük parçalara bölünür ve bir tepsiye konur. Tencerede pişen kazın et suyu bulgura konularak bulgur pilavı hazırlanır.

Küçük lokmalar haline getirilen hamur, oklava veya merdane ile ince yufka haline getirilir. Sac üzerinde pişirilen yufkalar katlanarak, üçgen şekilde sekiz parçaya bölünür. Bu işler devam ederken kazın iç ve dış yağları küçük parçalar halinde kesilerek bir tencere veya tavada eritilir. Bu yağ eridikten sonra bulgur pilavına katılır.

…yufkalar eritilen kaz yağı ile bir kaşık üzerine dizilerek yağlanır. Tirit yemeği hazır hale gelmiştir. Büyükçe tepsiye önce bulgur pilavı; sonra üzerine bolca küçük parçalara ayrılmış kaz etleri konur. Tepsinin kenarına tirit ekmekleri yerleştirilir. Tirit ekmeğinin elle alınıp kaz eti ve pilavın üzerine çökertilerek yenir.

Yanında üzüm hoşafı, ekşi çalkalaması ayrı bir damak tadı kazandırır.

---

Menek, Necati ve Erge, Ersin ve Sezgin, Şefik, (2011), Kavak İlçesinde Tirit Geleneği, Samsun Sempozyumu 13-16 Ekim Samsun, Bildiriler Kitabı, Cilt: 2, s. 83 - 85, Samsun 2013