Osmanlı Yenileşme Döneminde Canik Sancağı’nda Temel Eğitim

Hatip Yıldız - Osmanlı Yenileşme Döneminde Canik Sancağı’nda Temel Eğitim

II. Meşrutiyet’in ilk yıllarından beri müstakil olarak idare edilen Canik Sancağı,

Cumhuriyet’in ilânından birkaç gün evvel, Ekim 1923’te, vilâyet hâline getirilmiş10 ve Cumhuriyet sonrasında adı Samsun’a çevrilmiştir.

Canik Sancağında, eğitim alanındaki yenileşme çalışmaları taşradaki birçok bölgeye göre daha erken başlamıştır.

Artan nüfusun ihtiyacı karşısında, 1863 yılında, okul ve cami inşaatlarına hız verilmesi emredilmiş ve mevcut olanların da yenilenmesi istenmiştir.

…ilk olarak 1868/1869 yılında Samsun Rüşdiye Mektebi ve ardından birçok rüşdiye ve modem ibtidaiye mektebleri eğitim-öğretime başlamıştır.

Bu tarihte (1877) Trabzon Vilayetinde 2.390 sıbyan ve 229 ibtidai olmak üzere toplam 2.619 mekteb mevcuttur. Bu sayının yaklaşık 660 adedi Canik Sancağında yer almaktadır (s. 262).

H.1312 (1894/1895) yılında, ilk olarak Canik Sancağına bağlı Çarşamba ve Terme kazalarında birer ibtidai mektebi açılmıştır.

…ibtidai mekteblerinin sayısı, 1905-1906 öğretim yılında 45’e ulaşmıştır.

(Canik Sancağında) …tespit edilebilen en eski tarihli mekteb, bugünkü Çarşamba ilçesinde 1557 yılı sonlarında açıldığı muhtemel olan “Mehmed Bey bin Bali Bey Mektebi”dir (s. 271).

---

Yıldız, Hatip. (2015), “Osmanlı Yenileşme Döneminde Canik Sancağı’nda Temel Eğitim,” Geçmişten Günümüze Samsun / Canik ve Değerleri, Ed. Osman Köse, Canik Belediyesi Kültür Yayınları, Cilt: 1, (s. 261-273), Samsun