Samsun Yörükleri

Yakup Yılmaz - Samsun Yörükleri

Yörükler günümüzde çok büyük oranla iskân olmuş durumdadırlar.

Bunun yanında Güney Marmara ve Ege’de bulunan Yörükler de benzer bir şekilde göçerler. Yazın bir yayla kışın ise bir kışlık alan içerisinde yaşamak durumundadırlar.

Yörük kavramının genel kabul gören tanımı “Türkiye’de konar-göçer olarak yaşayan Oğuz Türkleri”dir.

…kelimenin “yörü-” yani “yürü-” kökünden gelmiş olabileceği söylenebilir.

Yörük kavramının ortaya çıkışı Osmanlı-İran münasebetlerine dayanmaktadır. İki devlet arasındaki sürtüşmelerin sonucunda Osmanlı kendi bünyesinde bulunan konar-göçer Türkmenleri yani Kızılırmak’ın batısında kalanları “Yörük” olarak adlandırmaya başlamıştır (s. 371).

Samsun Yürükleri Kimdir?

Oğuzlar, Anadolu’ya gelmezden önce Türkistan coğrafyasında boy isimlerini kullanırlar ve büyük topluluklar halinde hareket ederlerdi.

Yürükler de genelde boy isimlerinden öte, oba veya aşiret adlarını kullanmışlardır.

Samsun Yörükleri içerisinde Karatekeli aşireti mensupları bulunmaktadır. Onların İzmir Torbalı’da akrabaları mevcuttur ve onlar da Karakeçili olduklarını bilmektedirler (s. 373).

Yörüklerin Samsun’a Gelişi ve İskân Olmaları

Karadeniz’in kendine has özelliklerinden ve konar-göçerlerin burada yaşamaya pek hevesli olmamalarından ötürü Yürük varlığı buralarda çok görülememiştir.

Bugün Vezirköprü Özyörük Köyü’nde 20 hane ve 103 Yörük bulunmaktadır.

Özyörük’teki ve Yörükler Beldesi’ndeki Yörükler çok uzun bir süre yürüklük kültürünü devam ettirmişlerdir. Uzun bir süre dışardan kız alıp kız vermemişlerdir. Fakat son yıllarda bu durum değişmiştir. Bunun yanında yıllarca dikey göç hareketine (yaylak-kışlak) devam etmişlerdir. Kılçadırı kullanmayı, hayvancılık yapmayı ve deve beslemeyi bırakmamışlardır.

Yörük kocaları eskiyi çok iyi hatırlayabilmekte ve kültürü aynen yaşamaya devam etmektedirler. Lâkin yeni nesil artık Karadeniz kültürünü sinelerine almış durumdadır. Düğünler, yemekler vb. birçok şey değişmeye başlamıştır. Bu durum Karadeniz kültürüne zenginlik katan bir unsurun yok olmasına sebep olmaktadır (s. 382).

---

Yılmaz, Yakup. (2015), “Samsun Yörükleri,” Geçmişten Günümüze Samsun / Canik ve Değerleri, Ed. Osman Köse, Canik Belediyesi Kültür Yayınları, Cilt: 1, (s. 371-390), Samsun