XVI. Yüzyılda Canik (Samsun) Sancağında Eşkıyalık Faaliyetleri

XVI. Yüzyılda Canik (Samsun) Sancağında Eşkıyalık Faaliyetleri

Osmanlı hukuk sisteminde eşkıyalık, had cezası gerektiren suçlardan biridir.

…haramîlik olarak da adlandırılan bu suç için idam cezasının uygulanmasına ise “siyâset” denilmektedir.

Konu ile ilgili olarak kullanacağımız temel kaynak, Mühimme defterleri olacaktır.

…merkezî otorite boşlukları bu tür faaliyetlerin hız kazanmasına yol açmaktaydı. Nitekim Kanuni’nin oğulları Selim ile Bayezid arasındaki çatışmalar esnasında eşkıyalık faaliyetleri daha çok gözlemlenmiştir.

Ladik kazasından Çölmekoğlu adlı bir suhtenin 25 kişiden oluşan arkadaşları ile birlikte Amasya ve Samsun arasındaki bölgede yaptıkları zulümleri anlatmıştır. (s. 57)

Halka zulüm, sadece eşkıya taifesi tarafından değil, bölgeye gönderilen devlet görevlileri tarafından da yapılmıştır.

1588’li yıllarda özellikle Rum vilâyetinde eşkıyalık faaliyetinde bulunan ve kayıtlarda suhte başbuğu olarak geçen bir diğer şakî ise Kalın Dudak adıyla meşhur olan Deli Budak’tır.

XVI. yüzyıl sonlarında bölgenin ünlü Celali elebaşılarından biri de Karayazıcı’dır.

(1567-1569, yıllarında Çelengoğlu yol kesiyor bu havalide)

(1577’de Kara Deli yol kesiyor)

Samsun ve çevresinde gerçekleştirilen eşkıyalık faaliyetlerinin önemli bir kısmı suhte (softa) denilen medrese talebeleri, bir kısmı ise bölgeye gönderilen devlet görevlileri tarafından yapılmıştır. (s. 62)

---

Erdoğan, Emine. (2006), “XVI. Yüzyılda Canik (Samsun) Sancağında Eşkıyalık Faaliyetleri,” Geçmişten Geleceğe Samsun, Ed. Cevdet Yılmaz, Cilt: 1, (s. 55-63), Samsun