Kentsel İmgeler Bağlamında Samsun

Bekir Şişman - Kentsel İmgeler Bağlamında Samsun

…şehirlerin imgeleri şehirlerin ekonomik, sosyal ve kültürel hayatlarıyla direkt ilişkilidir.

Samsun, bağımsızlığa giden yolda en önemli kavşak şehirdir. Samsun denilince milli mücadelede ilk adım akla gelir; Samsun için ilk adım bir imgedir.

İstanbul'un Sultanahmet Camii, Kız Kulesi ve Galata Kulesi, Ankara’nın Anıtkabir'i ve Ata Kulesi, Trabzon'un Sümela Manastırı, İzmir'in Saat Kulesi, Çanakkale'nin Şehitliği ile Truva ve Assos Antik Kentleri, Diyarbakır'ın Surları, Konya’nın Mevlana Türbesi, Şanlıurfa'nın Balıklı Gölü, Bursa’nın Uludağ'ı ve Ulu Camii, Erzurum'un Çifte Minareli Medresesi ve Oltu Taşı, Van'ın Gölü, Denizli'nin Pamukkale Travertenleri, Edirne'nin Selimiye Camii, Rize'nin Ayder Yaylası, Nevşehir'in Peribacaları, Kayseri'nin Erciyes Dağı, Gaziantep’in Zeugma Antik Kenti, Eskişehir'in Lüle Taşı ve Zonguldak'ın Taşkömürü Türkiye'deki şehir simgelerine verebileceğimiz en önemli örneklerdendir (s. 89-90).

Afyon’un kaymağı, Antalya'nın portakalı, Kayseri'nin pastırması, Çorum'un leblebisi, Kahramanmaraş’ın dondurması, Gaziantep'in baklavası, Şanlıurfa'nın isot biberi, Adana'nın kebabı, Diyarbakır'ın kadayıfı, Erzincan’ın tulum peyniri, Kars’ın kaşar peyniri, Rize'nin çayı, Trabzon'un hamsisi ve kuymağı, Balıkesir’in höşmerimi ve zeytin yağı kentsel imgeler olarak kullanılan ürünlerin/gıdaların başında gelmektedir.

(İmge örneği olarak el sanatları) Oltu taşı, Sürmene bıçağı, Bayburt ihramı, Devrek bastonu, Eskişehir lületaşı, Erzincan bakın, Buldan dokuması vs.

(İmge örneği olarak geleneksel mimari) Safranbolu evleri, Beypazarı evleri, Amasya evleri, Şanlıurfa Harran evleri vs.

(Tarihi şahsiyetler) Konya'da Mevlana, Nevşehir'de Hacı Bektaş-ı Veli, Eskişehir'de Yunus Emre, Bolu'da Köroğlu, Amasya'da Şehzadeler vs.

Folklorun oluşturduğu ortak bellek ve paylaşılan deneyim sonuna kadar kullanarak "Fransız mutfağı", "Çin mutfağı", "Japon mutfağı" gibi güçlü kültür imgeleri oluşturulmuştur.

Samsun Bulvar AVM

1887 yılında Fransız Reji İdaresiyle ortaklaşa kurulan Samsun Sigara Fabrikası 1923’te kamulaştırılmıştır. 1994 yılında Sigara Fabrikasının Ondokuz Mayıs İlçesine taşınmasıyla birlikte tarihi yapı bir süre atıl bekletilmiş, daha sonra yapılan restorasyon çalışmalarının ardından Bulvar AVM adıyla 2012 yılında hizmete açılmıştır.

Amisos Kalıntıları

Amisos Samsun'un tarihsel adıdır ve tasasız, kedersiz yer demektir. Amisos hâzinelerine 28 Kasım 1995 tarihinde İlkadım Belediyesinin Cedit Mahallesindeki yol genişletme çalışmaları sırasında rastlanmıştır.

Amazon Köyü

Havza Kaplıcaları

Günde yaklaşık 10.000 kişiye hizmet verebilecek kapasiteye sahip Havza Kaplıcalarının; ”Karaciğer ve Böbrek hastalıkları, Mevzii ağrılar, Kansızlık, Malarya, Asabi emraz, İktidarsızlık ve Cilt hastalıkları” gibi rahatsızlıklara iyi geldiği düşünülmektedir.

Saat Kulesi

…kulesinin inşaatı 1887 yılında tamamlanmıştır.

1943 Ladik Depreminden sonra hasar gören kule 1948 yılında yerinden sökülerek Ladik Belediyesine satılmıştır.

Aslına sadık kalınarak inşa edilen yeni saat kulesinin açılışı 30 Ocak 2001 tarihinde yapılmıştır.

Seyyid Kutbiddin Türbesi

Seyyid Kudbiddin Hazretleri m. 1322 yılından evvel yaşamış dönemin İslam âlimi ve müctehidlerindendir. Seyyid Abdulkadir Geylani (m. 1078-1166) Hazretlerinin torunlarından olup babasının ismi Muhyiddin’dir.

Diğer kardeşi Çarşamba civarında Semayil denilen yerde medfundur. Samsun 'un Ladik kazasında Medfun Seyyid Ahmed-i Kabir Hz.leri de Abdulkadir Geylani Hz.lerinin talebelerinden olup kardeşi olduğu rivayet edilmektedir.

Tirit Yemeği

Tirit yemeğinin ana malzemesini kaz, bulgur ve yörede “sac ekmeği” adı verilen, pişirilmiş ince yufka oluşturmaktadır.

…yufkanın hamurunun küçük olması ve ince açılması esastır.

Tiritlik kazların yağlı ve besili olması tercih edilir. Çünkü tiride asıl tadı verecek olan kazın yağıdır.

Samsun Pidesi

Samsun’a gelip de Samsun pidesini tatmayan pek olmaz. Samsun'da pazar günleri kahvaltıda pide yenmesi sosyal bir alışkanlığa dönüşmüştür.

Samsun Simidi

Samsun simidinin, mayası olabildiğince azdır ve mayalama/fermantasyonu kısadır. Hamuru yarı sert olup pekmezle (genellikle üzüm, dut, elma veya armut pekmezi) ile karıştırılarak yapılmakta ve bol miktarda susam (100 kg undan üretilen simide 20 kg susam) kullanılmaktadır.

Vezirköprü Semaveri

Yaşar Doğu

1913 Yılında Samsun’un Kavak İlçesine bağlı Karlı Köyünde doğmuştur.

1946’da Stokholm'de yapılan Avrupa Şampiyonasında 73 kilo ile 6 maça çıktı ve hepsini kazanarak ilk defa Avrupa Şampiyonu unvanını kazandı. Bir yıl sonra Prag'da yapılan Avrupa Grekoromen Şampiyonasında yine bütün rakiplerini yendi ve 73 kilonun şampiyonu oldu. 1948 Londra Olimpiyatlarına katıldı ve burada 5 rakibini de yenerek Olimpiyat Şampiyonluğuna ulaştı. 1949 yılında Avrupa Güreş Şampiyonası İstanbul'da düzenlendi. Yaşar Doğu, 79 kiloda güreşti ve burada da şampiyon oldu. 1951 yılında ilk ve son kez katıldığı dünya şampiyonasında 87 kiloda dünya şampiyonluğu unvanını kazandı. 8 Ocak 1961'de Ankara'da geçirdiği ikinci kalp krizi ile vefat etti.

---

Şişman, Bekir. (2015), “Kentsel İmgeler Bağlamında Samsun,” Geçmişten Günümüze Samsun / Canik ve Değerleri, Ed. Osman Köse, Canik Belediyesi Kültür Yayınları, Cilt: 1, (s. 89-101), Samsun